خار پاشنه یا التهاب پرده کف پا( فاشیای کف پا یا پلانتار) یکی از علل شایع درد پاشنه است.این بیماری به علت التهاب یک باند ضخیم است که از کف پای شما عبور می کند و استخوان پاشنه پا را به انگشتان پا متصل می کند (فاسیای کف پا ورم فاشیای کف پا که معمولا خار پاشنه نامیده می شود، معمولاً باعث درد شدید می شود که معمولاً با اولین قدم های شما هنگامی که از تخت پای خود را به زمین می‌گذارید در صبح شروع می شود.پس از مدتی پس از برخاستن و حرکت ، درد به طور معمول کاهش می یابد ، اما ممکن است پس از مدتی ایستادن ، دوباره برگردد. ورم کف پا بیشتر در دونده ها دیده می شود. افرادی که دارای اضافه وزن هستند و کسانی که کفش های نامناسب می پوشند نیز در معرض خطر ورم فاشییت کف پا قرار دارند.
علائم خار پاشنه چیست؟
التهاب پرده کف پا یا خار پاشنه به طور معمول باعث ایجاد درد در کف پا در نزدیکی پاشنه پا می شود. درد معمولاً در بعد از بیدار شدن از خواب ، بدترین حالت را دارد ، اگرچه در اثر ایستادن طولانی یا ایستادن بعد از نشستن نیز می تواند ایجاد شود. درد معمولاً بعد از ورزش بیشتر است ، نه در هنگام ورزش.
علل خار پاشنه چیست ؟
پرده یا ( فاشیای) کف پای شما به شکل یک زهی است به کمان متصل است ، این پرده باعث ایجاد قوس پای شما می شود و هنگام راه رفتن ضربه هایی که به پا وارد میشود را جذب می کند.اگر تنش و فشار روی این زه بیش از حد زیاد شود ، ممکن است ترک های جزئی در فاشیا ایجاد شود.درست مانند زه کمان که بیش از حد کشیده شود. کشش و پارگی مکرر فاشیا می تواند باعث تحریک یا التهاب فاسیا شود ، اگرچه علت آن در بسیاری از موارد مشخص نیست.
عوامل خطر خار پاشنه
حتی اگر فاشییت کف پا بدون دلیل مشخصی ایجاد شود ، برخی از عوامل می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.آنها عبارتند از:
۱- سن: ورم کف پا بیشتر در سنین 40 تا 60 سال دیده می شود.
۲- انواع خاصی از ورزش: فعالیت هایی که استرس زیادی به پاشنه و بافت متصل شده شما وارد می کنند - مانند دویدن در مسافت های طولانی ، رقص باله و رقص هوازی - می توانند در بروز ورم مفصل کف پا موثر باشند.
۳- عیوب مکانیک پا: صافی کف پا ، گودی کف پای زیاد ، الگوی غیرعادی راه رفتن می تواند بر نحوه توزیع وزن هنگام ایستادن تأثیر بگذارد و می تواند فشار بیشتری به فاشیای کف پا وارد کند.
۴- چاقی: وزن اضافی ، استرس اضافی بر فاشیای کف پا شما وارد می کند.
مشاغلی که مجبور هستند مدت طولانی رو پاهای خود بایستند. کارگران کارخانه ها ، معلمان و سایر افرادی که بیشتر ساعات کار خود را صرف راه رفتن یا ایستادن بر روی سطوح سخت می کنند ، می توانند به فاشیای کف پا آسیب برسانند.
علت ایجاد خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه یکی از مشکلات پوستی است که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود، این شامل:
- استفاده از کفش‌های نامناسب یا ناشی از فشار و اصطکاک مداوم با پوست پا، مانند کفش‌های بلند پاشنه، تنگ یا بی‌هوازی؛
- افزایش وزن و فشار بر پاها؛
- کاهش تولید روغن طبیعی پوست و خشکی پوست پا؛
- عدم مراقبت صحیح از پوست پا، از جمله تمیز کردن و ترطیب آن؛
- عوامل بیماری‌زا مانند قارچ‌ها و باکتری‌ها.
به طور کلی، استفاده از کفش مناسب، رعایت بهداشت پوست پا و انجام مراقبت‌های لازم مانند تمیز کردن و ترطیب پوست پا می‌تواند به جلوگیری از ایجاد خار پاشنه کمک کند. در صورت بروز خار پاشنه، می‌توانید از روشهای درمانی مانند استفاده از محصولات نرم‌کننده پوست، استفاده از آبلیمو و سدر، تغییر کفش، استفاده از ضد قارچ و ضد باکتری، و در صورت لزوم مراجعه به پزشک استفاده کنید.
عوارض خار پاشنه چیست؟
عدم درمان ورم کف پا ممکن است منجر به درد مزمن پاشنه شود که مانع فعالیت های منظم شما شود. تغییر درالگوی راه رفتن به عنوان راهی برای تسکین درد فاشییت کف پا ممکن است منجر به مشکلات پا ، زانو ، مفصل ران یا کمر شود.
تشخیص خار پاشنه چگونه است؟
خار پاشنه یا ورم فاشیا یا پرده کف پا براساس گرفتن شرح پزشکی و معاینه فیزیکی شما تشخیص داده می شود. در طول معاینه ، پزشک مناطق حساس در پای شما را بررسی می کند. محل درد شما می تواند به تعیین علت آن کمک کند.
آزمایشات تصویربرداری خار پاشنه
پزشک شما ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس یا ام آر آی (MRI) را برای پیشنهاد کند.
درعکس برداری با اشعه ایکس یک تکه استخوان از استخوان پاشنه بیرون زده (خار) دیده می شود. در گذشته ، این خارهای استخوانی اغلب دلیل درد پاشنه مقصر شناخته می شدند و با جراحی برداشته می شدند. اما بسیاری از افرادی که خار پاشنه استخوان دارند، درد پاشنه ندارند.
درمان خار پاشنه چیست؟
اکثر افرادی که مبتلا به ورم فاشیای کف پا هستند با درمان معمولی از جمله استراحت ، بکار بردن یخ در ناحیه دردناک و کشش در طی چندین ماه بهبود می یابند.
داروها : مسکن ها مانند ایبوپروفن (Advil ، Motrin IB ،) و ناپروکسن سدیم (Aleve) ممکن درد و التهاب ناشی از ورم کف پا را کاهش دهند.
روشهای درمانی خار پاشنه :
۱- تمرینات کششی و تقویت کننده : یا استفاده از وسایل خاص ممکن است علائم را تسکین دهد. آنها عبارتند از:
۲- فیزیوتراپی : معمولا فیزیوتراپیست می تواند یک سری تمرینات را برای کشش فاشیای کف پا و تاندون آشیل و تقویت عضلات پایین پا به شما بدهد.
۳- آتل شب : ممکن است پزشک توصیه کند که هنگام خواب آتل بپوشید که ساق پا و قوس پا را کشیده نگه دارد. این امر باعث می شود شبها ناحیه کف پا و تاندون آشیل در حالت کشش قرار داشته باشد.
۴- کفی ها : ممکن است پزشک برای کمک به توزیع مساوی فشار به کف پاها ، کفی (ارتز) برای شما تجویز کند که روزها بپوشید.
روشهای جراحی یا روشهای دیگر درمان خار پاشنه
اگر درمان با درمانهای معمولی که شرح داده شد بعد از چندین ماه درد پاشنه و کف پا خوب نشود ، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
۱- تزریق : تزریق داروی استروئیدی در ناحیه دردناک کف پا می تواند تسکین درد ایجاد کند. تزریق های متعدد توصیه نمی شود زیرا می تواند فاسیای کف پا شما را ضعیف کرده و احتمالاً باعث پارگی آن شود. با استفاده از تصویربرداری سونوگرافی ، می توان پلاسمای غنی از پلاکت را که از خون خود بیمار به دست می آید ، تزریق کرد تا باعث بهبودی بافت شود.
۲- درمان موج شوک Extracorporeal shock wave therapy : در این روش امواج صوتی به سمت ناحیه دردناک پاشنه هدایت میشود. این امواج باعث تحریک بهبودی بافت ها می شوند. این درمان معمولاً برای ورم کف پایی است که به درمانهای آسانتر پاسخ نداده است بکار می رود. برخی از مطالعات نتایج امیدوار کننده ای را نشان می دهند ، اما ثابت نشده است که به طور مداوم موثراست.
۳- ترمیم بافت اولتراسونیک: این روش کم تهاجمی از تصویربرداری اولتراسوند برای هدایت کاوشگر یا پروب سوزنی به داخل بافت فاشیای کف پا استفاده می کند. با استفاده از انرژی اولتراسوند ، نوک پروب به سرعت مرتعش می شود تا بافت آسیب دیده شکسته شود ، سپس ساکشن یا مکش می شود و بافت های خراب از کف پا بیرون کشیده میشود تا فاسیا ترمیم شود.
۴- عمل جراحی خار پاشنه : تعداد کمی از افراد برای جدا کردن فاشیای کف پا ازاستخوان پاشنه پا به عمل جراحی نیاز دارند.این فقط به عنوان یک گزینه تنها در مواردی است که درد شدید باشد و سایر درمان ها با شکست مواجه شوند. می تواند به صورت یک روش باز یا از طریق یک برش کوچک با بی حسی موضعی انجام شود.
آیا خار پاشنه خطرناک است؟
خار پاشنه در اغلب موارد خطرناک نیست و به صورت عمومی مشکلی جدی برای سلامت پای شما ندارد، اما می‌تواند باعث عدم راحتی و ناراحتی در پای شما شود. در برخی موارد، خار پاشنه می‌تواند به علت ابتلا به عفونت باکتریایی یا قارچی تشدید شود که باعث عفونت و التهاب در پای شما میشود.
در برخی موارد نادر، مانند زخم‌های شدید پوستی، نقص عضلات و اعصاب، دیابت و سایر مشکلات پزشکی، خار پاشنه ممکن است خطرناک باشد و باید توسط یک پزشک مورد بررسی قرار گیرد.
در هر صورت، اگر خار پاشنه شما ناحیه ای را در پای شما تحت تاثیر قرار داده و باعث درد، سوزش و التهاب شده است، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا ابتدا علت آن مشخص شود و سپس برای درمان آن اقدام کنید.
آیا خار پاشنه باعث تورم پا میشود؟
خار پاشنه معمولا به همراه التهاب فاشیای کف پا رخ می‌دهد. درد در زیر پاشنه، تیرکشنده یا سوزشی است و صبح‌ها با اولین قدم‌ها شدیدتر میشود. تورم واضح و منتشر کل پا از ویژگی‌های معمول خار پاشنه نیست. ممکن است کمی حساسیت و ورم موضعی اطراف پاشنه دیده شود، اما اگر پا به طور گسترده متورم است باید به علل دیگری مانند آسیب رباطی، عفونت، نقرس یا مشکلات وریدی هم فکر کرد. آسیب عصب‌ها یا عروق به علت خود خار پاشنه نادر است.
مراقبت‌های اولیه در خانه
- استراحت نسبی و محدود کردن فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کند
- یخ‌گذاری ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، روزی دو تا چهار بار روی ناحیه دردناک
- کفش مناسب با پشت پاشنه محکم و کفی ضربه‌گیر؛ استفاده از پد پاشنه یا کفی طبی در صورت نیاز
- کشش منظم فاشیای کف پا و عضلات ساق؛ غلتاندن کف پا روی بطری یخ یا توپ نرم
- مصرف مسکن‌های ضدالتهاب خوراکی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن در صورت نبودن منع پزشکی
به‌کاربردن کرم‌های استروئیدی موضعی مثل هیدروکورتیزون برای خار پاشنه توصیه استانداردی نیست و معمولا فایده قابل توجهی ندارد.
آیا خار پاشنه عمل میشود؟
در اغلب بیماران خیر. بیشتر موارد با درمانهای غیرجراحی طی چند هفته تا چند ماه بهبود می‌یابد. جراحی تنها برای درصد کمی از افراد که پس از حداقل ۶ تا ۱۲ ماه درمان اصولی همچنان درد ناتوان‌کننده دارند مطرح میشود. روش جراحی معمولا آزادسازی بخشی از فاشیای کف پا است و گاهی تراش خار هم انجام میشود. خروج خار با سوزن از طریق پوست روش استاندارد درمان نیست. درباره منافع، خطرات و دوره نقاهت باید مستقیم با متخصص ارتوپدی یا طب فیزیکی گفت‌وگو شود.
شیوه زندگی و درمان های خانگی خار پاشنه
خار پاشنه معمولا همراه با فاشييت كف پا است. هدف از مراقبت‌هاي خانگي كاهش درد و التهاب و كمك به ترميم بافت است.
۱) وزن سالم را حفظ كنيد
وزن اضافي فشار مكانيكي را بر فاشياي كف پا افزايش مي‌دهد. از فرمول‌هاي ساده قد منهاي عدد ثابت استفاده نكنيد؛ ملاك معتبر ارزيابي وزن، شاخص توده بدني است. كاهش تدريجي وزن در صورت نياز، به كاهش درد كمك مي‌كند.
۲) كفش مناسب انتخاب كنيد
كفشي با پاشنه كم تا متوسط، كفي ضخيم و جذب‌كننده ضربه، حمايت از قوس كف پا و پشت‌پاشنه محكم بپوشيد. استفاده از پد پاشنه يا كفي طبي در صورت توصيه متخصص مفيد است.
۳) پابرهنه راه نرويد
در منزل نيز از دمپايي يا روفرشي با پشت‌پاشنه و كفي نرم استفاده كنيد تا فاشيا تحت كشش ناگهاني قرار نگيرد.
۴) كفش فرسوده را جايگزين كنيد
كفش‌ها پس از مدتي حمايت و بالشتك‌دهي خود را از دست مي‌دهند. به‌ويژه اگر مي‌دويد يا فعال هستيد، پيش از فرسودگي آشكار، آنها را تعويض كنيد.
۵) ورزش خود را كم‌ضربه كنيد
به جاي پياده‌روي تند يا دويدن، موقتا سراغ فعاليت‌هاي كم‌اثر مانند شنا يا دوچرخه‌سواري برويد تا التهاب فرصت كاهش بيابد.
۶) يخ‌گذاري منظم
يك بسته يخ را در حوله بپيچيد و ۱۵ تا ۲۰ دقيقه، روزي ۳ تا ۴ بار (به‌خصوص پس از فعاليت) روي ناحيه دردناك بگذاريد. يخ را مستقيم روي پوست نگذاريد.
۷) كشش فاشيا و عضلات ساق
تمرينات ساده به كاهش كشش غيرطبيعي كمك مي‌كنند:
- كشش فاشياي كف پا: بنشينيد، انگشتان پا را به سمت خود بكشيد تا كشش زير پاشنه احساس شود؛ ۲۰ تا ۳۰ ثانيه نگه داريد و ۳ تا ۵ بار تكرار كنيد.
- كشش عضلات ساق و تاندون آشيل: رو به ديوار با يك پا جلو و يك پا عقب با زانوي عقب صاف، پاشنه عقب را روي زمين نگه داريد؛ ۲۰ تا ۳۰ ثانيه و ۳ تا ۵ نوبت براي هر پا.
- غلتاندن: كف پا را ۲ تا ۳ دقيقه روي يك بطري يخ يا توپ نرم به آرامي غلت بدهيد.
سوالات متداول
۱) خار پاشنه درمان قطعی دارد و چقدر طول می‌کشد خوب شود؟
اغلب بیماران با استراحت نسبی، کشش منظم، اصلاح کفش و کفی مناسب طی ۶ تا ۱۲ هفته بهبود محسوس می‌گیرند. بهبود کامل ممکن است ۶ تا ۱۲ ماه زمان ببرد. جراحی فقط در موارد مقاوم مطرح میشود.
۲) بهترین کفش یا کفی برای خار پاشنه در تهران چیست؟
کفشی با پاشنه کم تا متوسط، پشت پاشنه محکم، حمایت از قوس و کفی ضربه‌گیر مناسب است. پد پاشنه سیلیکونی یا کفی سفارشیِ تجویزی می‌تواند مفید باشد. از کفش فرسوده استفاده نکنید و در صورت فعالیت زیاد، دوره تعویض را کوتاه‌تر کنید.
۳) چه زمانی باید برای درد پاشنه به پزشک مراجعه کنم؟
اگر درد بیش از ۲ تا ۴ هفته ماندگار شد، تورم منتشر یا قرمزی داشتید، درد شبانه شدید یا بی‌حسی احساس کردید، یا سابقه دیابت و مشکلات وریدی دارید، ارزیابی تخصصی لازم است. ناتوانی در تحمل وزن هم زنگ خطر است.
۴) شاک‌ویو تراپی یا تزریق کورتون برای خار پاشنه مؤثر است؟
در موارد مقاوم به درمانهای ساده، هر دو می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. تزریق کورتون باید محدود و با احتیاط باشد چون خطر تضعیف فاشیا دارد. پاسخ به شاک‌ویو در افراد متفاوت است و تصمیم نهایی با پزشک است.
۵) آیا دویدن، ایستادن طولانی یا سربالایی‌ها مشکل را بدتر می‌کند؟ چگونه ورزش را تعدیل کنم؟
فعالیت‌های پرضربه و شیب‌های طولانی می‌توانند درد را تشدید کنند. موقتاً به شنا یا دوچرخه‌سواری رو بیاورید، زمان تمرین را تدریجی بالا ببرید، قبل از اولین قدم صبح کشش انجام دهید و پس از فعالیت یخ‌گذاری کنید.
