1. در صورت تمایل فایل صوتی مقاله را بشنوید

عصب سیاتیک و علت درد سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن انسان است که این عصب  در داخل باسن و در پشت ران درست درخط وسط سیر می‌کند و به زانو می رسد. در پشت زانو به دو شاخه تی بیال و عصب پروانه آل مشترک تقسیم می شود.

درد سیاتیک به صورت یک طرفه یا دو طرفه انتشار می یابد. البته عصب پرونئال مشترک خود به دو عصب پرونئال سطحی و عمقی تقسیم می شود. عصب پرونئال سطحی حسی است و به پوست میرود و حس جلوی پای انسان را تامین میکند و عصب پرونئال عمقی به عضلات جلوی ساق پا میرود . همانطور که در شکل 3 دیده میشود ،

عصب سیاتیک از ۵ ریشه عصبی در داخل کمر و لگن  تشکیل می شود. که عبارتند دو ریشه از کمر انسان که ریشه عصبی چهارم و پنجم کمری ( L4و L5) و سه ریشه از لگن که شامل ریشه اول دوم و سوم لگنی ( S1 ,S2,S3 ) می باشد. همانطور که در شکل 2 دیده میشود ، این عصب در باسن انسان از زیر عضله گلابی شکل یا عضله پیریفورمیس رد می شود و در پشت زانو به دو شاخه تیبیال و عصب پرونئال مشترک تقسیم می شود.

اصولا ساق پا از دو قسمت درست شده است :  عضلات قسمت جلوی ساق پا از عصب پرونئال  عمقی عصب میگیرند وعضلات قسمت پشت ساق پا از عصب تیبیال عصب می گیرند. کلیه حرکات پاهای ما ( مانند راه رفتن ، ایستادن ، فشردن پدال ترمز و گاز ، برداشتن پا از روی ترمز ) از طریق این عصب( یعنی عصب سیاتیک و دوشاخه انتهایی آن عصب پرونئال عمقی و عصب تیبیال ) انجام می گیرد. 

درد سیاتیک چیست ؟ 

 همانطور که در شکل 1 دیده میشود ، درد سیاتیک دردی است که در مسیر عصب سیاتیک بوجود می آید یعنی  از کمر، به باسن ، پشت ران و پشت و یا خارج ساق پا احساس می شود. معمولاً،علت درد سیاتیک یک طرفه است ، اما می تواند دو طرفه نیز باشد. درد می تواند به صورت ناگهانی ایجاد شده یا به تدریج و با گذشت زمان افزایش پیدا کند . درد  سیاتیک در 90 درصد موارد در نتیجه پارگی یا فتق دیسک ایجاد می شود و در اینگونه مواقع معمولاً دیسک پاره شده یا فتق دیسک  به ریشه های عصب سیاتیک(معمولا ریشه عصبی L5  به علت دیسک L4-L5 و ریشه عصبی  S1  به علت فتق یا پاره شدن دیسک L5-S1  فشار وارد می کند. پس به طور خلاصه  شایع ترین علت درد سیاتیک پارگی یا فتق دیسک L4-L5 و L5-S1 است .  سایر بیماریهایی که باعث درد عصب سیاتیک می شوند شامل تنگی کانال نخاعی ، تومورهای ستون مهره ها ، عفونت های ستون مهره ها و یا تومر های داخل لگن و تومورهای خود عصب سیاتیک هستند .وقتی ریشه های عصب سیاتیک تحت فشار قرار می گیرند، باعث  ایجاد ضعف در عضلات، بی حسی  ، ضعف ساق پا یا احساس سوزش کف پا و یا کمر می شوند. بعضی از مطالعات نشان داده اند که 40 در صداز افرادی که دچار دیسک کمر میشوند فقط با  درد سیاتیک مراجعه میکنند ، ( بدون اینکه کمر درد داشته باشند)  .

درد در مسیر عصب سیاتیک چه اهمیتی دارد ؟

درد در مسیر عصب سیاتیک اهمیت زیادی دارد. زیرا شایع‌ ترین علت آن پارگی دیسک کمر می باشد و در درجه بعد تنگی کانال نخاعی و در درجه بعد لیزخوردگی مهره های کمر است. این سه بیماری مهم هستند و معمولا نیاز به عمل جراحی دارند . 

درد سیاتیک چه نوع دردی است ؟

 درد سیاتیک یک درد مکانیکی است و با حرکت ایجاد و یا تشدید میشود و با دراز کشیدن بهتر میشود . درد سیاتیک ممکن است در زمان ایستادن، نشستن یاراه رفتن ایجاد شود.همانطور که در شکل 1 دیده میشود  ، درد سیاتیک دردی است که از پشت باسن به پشت ران و سپس به پشت ساق و یا گاهی  در قسمت خارجی ساق پا انتشار پیدا می کند. و منجر به درد و گزگز کف پا و انگشتان( خصوصا انگشت شست پا یا انگشت کوچک پا) می شود. درد عصب سیاتیک در افراد مختلف می تواند از ملایم تا شدید باشد و این درد می تواند با نشستن طولانی، خم شدن به جلو  ، سرفه و عطسه کردن نیز تشدید شود.

تشخیص علت درد سیاتیک با تصویربرداری در معاینه فیزیکی ، پزشک وضعیت قدرت عضلات را مورد بررسی قرار می دهد . از بیمار خواسته می شود تا روی انگشتان یا پاشنه خود راه برود، از یک حالت چمباتمه بلند شود، برای معاینه میزان فشار به عصب سیاتیک در حالیکه بیمار روی تخت  به پشت دراز کشیده است ، پزشک یکی از پاهای بیمار  را در بلند می کند. معمولاً دردی که ناشی از عصب سیاتیک باشد، با انجام این مانور  تشدید خواهد شد

برای تشخیص بیماری سیاتیک از روش های تصویر برداری زیر استفاده میکنیم :

- عکس برداری رادیولوژی

- تصویر برداری ام آر آی (MRI)

      - سی تی اسکن

4 دلیل ابتلا به سیاتبک چیست؟

سیاتیک معمولاً ناشی از فشار و تحریک عصب سیاتیک است که ممکن است به عوامل مختلفی برگردد. در زیر چهار دلیل رایج ابتلا به سیاتیک را بررسی می‌کنیم:

۱. انسداد دیسک فقرات فقره‌ای: انسداد دیسک فقره‌ای (Herniated Disc) یا سرخوردگی دیسک فقره‌ای، وقوع شایعی است که در آن بافت داخلی دیسک فشار روی عصب سیاتیک می‌آورد و باعث درد و التهاب عصب می‌شود.

۲. استئوآرتریت: استئوآرتریت (Osteoarthritis) یا آرتروز در قسمت‌های عمودی ستون فقرات می‌تواند باعث فشردگی و تحریک عصب سیاتیک شود.

۳. اسپاندیلوز (Spinal Stenosis): در این حالت، یک انقباض در کانال نخاعی ایجاد می‌شود و فضایی کمتر برای عصب سیاتیک باقی می‌ماند. این انقباض ممکن است علت سیاتیک شود.

۴. افزایش فشار در ناحیه لگنی: عواملی مانند بارداری، تشنج عضلانی، کیست تخمدان و توده‌های دیگر در ناحیه لگنی می‌توانند فشار روی عصب سیاتیک ایجاد کرده و سیاتیک را به دنبال داشته باشند.

لازم به ذکر است که عوامل دیگری نیز می‌توانند در ابتلا به سیاتیک نقش داشته باشند و هر فرد ممکن است علت متفاوتی داشته باشد. تشخیص صحیح عامل ایجاد کننده سیاتیک توسط پزشک متخصص می‌تواند در انتخاب بهترین روش درمان کمک کند.

تسکین درد سیاتیک

از هر 10 نفر 4 نفر در دوره ای از زندگی خود دچار سیاتیک یا تحریک عصب سیاتیک می شوند.  این عصب از دو طرف ستون فقرات پایین آمده و از طریق لگن و باسن حرکت می کند سپس عصب از پشت هر قسمت بالایی پا عبور می کند قبل از اینکه در زانو به شاخه هایی تقسیم شود که به سمت پا می رود.هر چیزی که این عصب را تحت فشار قرار دهد یا تحریک کند می تواند باعث ایجاد درد در پشت یک باسن یا ران شود.  احساس درد می تواند بسیار متفاوت باشد. سیاتیک ممکن است مانند یک درد خفیف احساس شود. احساس سوزش شدید یا ناراحتی شدید سیاتیک همچنین می تواند احساس بی حسی ، ضعف و سوزن سوزن شدن داشته باشد.درد ممکن است با نشستن طولانی مدت ، ایستادن ، سرفه ، عطسه ، چرخیدن به راست و چپ ، بلند کردن یا کشیدن اجسام  بیشتر شود. درمان درد سیاتیک  طیف وسیعی از کیف های آب  گرم و سرد و داروها گرفته تا ورزش ها و درمان های مکمل و جایگزین است.

 چه داروهایی برای تسکین درد سیاتیک بکار می روند؟

 انواع مختلفی از داروها ممکن است برای درد سیاتیک استفاده شود. داروهای خوراکی عبارتند از:

 مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن ، آسپرین یا NSAID مانند ایبوپروفن [ادویل ، موترین] ، کتوپروفن یا ناپروکسن [Aleve])

 داروهای شل کننده عضلانی با تجویز برای کاهش اسپاسم عضلات

 داروهای ضد افسردگی برای کمردرد مزمن

 برای درد شدیدتر داروهای مخدر تجویز می شود

 به دلیل افزایش خطر ابتلا به سندرم ری ، به کودک 18 ساله یا کمتر آسپیرین ندهید.

 در برخی موارد ، داروی استروئیدی به فضای اطراف عصب نخاعی تزریق می شود. تحقیقات نشان می دهد این تزریق ها در صورت تحریک ناشی از فشار دیسک فتق یا پاره شده ، تأثیر کمی دارند.

روش های درمان درد سیاتیک

هدف از درمان سیاتیک ، کاهش درد و افزایش تحرک است.  بسیاری از موارد سیاتیک با گذشت زمان و  با  درمان های غیر جراحی خوب می شوند.

امروزه روش های مختلف برای  درد عصب سیاتیک وجود دارد که درمان های خود مراقبتی در منزل  شامل موارد زیر است:

1- مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs): 

مصرف این داروها باعث  کاهش تورم و التهاب و تسکین درد بیمار مبتلا به سیاتیک می شود. با نظر پزشک از داروهایی برای کاهش درد ، التهاب و تورم وجود دارد استفاده کنید. بسیاری از داروهای رایج در این گروه که داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) نامیده می شوند ، شامل آسپرین ، ایبوپروفن (Advil ، Motrin) و ناپروکسن (Naprosyn ، Aleve) است.  اگر می خواهید آسپرین مصرف کنید مراقب باشید.  آسپرین می تواند در برخی افراد باعث زخم و خونریزی شود.  اگر نمیتوانید ، از  دارو های ضدالتهاب استفاده کنید ،  استامینوفن داروی مناسبی است (Tylenol).

2- مصرف داروهای شل کننده های عضلانی

از داروهای شل  کننده عضلات در درمان درد سیاتیک به منظور کاهش اسپاسم استفاده می شود.

۳- استفاده از بسته های یخ و / یا گرم:

ابتدا از کیسه های یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. بسته های یخ  را که در حوله پیچیده شده است ، در منطقه آسیب دیده بگذارید. به مدت 20 دقیقه و چند بار در روز این کار را انجام  دهید.  پس از چند روز از کیف آب گرم یا پد گرم کننده استفاده کنید. از گرما هم هر بار به مدت 20 دقیقه استفاده کنید.  اگر هنوز درد دارید ، از بسته های گرم و سرد را به طور متناوب استفاده  کنید ،  ببینید  کدام یک بهتر درد  شما را تسکین می دهد.

۴- انجام کشش های ملایم :

کشش های ملایم مناسب را از فیزیوتراپ یا پزشک  یاد بگیرید. سایر تمرینات تقویت عمومی ،مانند تقویت عضلات اصلی و هوازی را هم درحدی که درد نداشته باشید انجام دهید.

درمان سیاتیک با ورزش

ورزش‌های منظم و مناسب می‌توانند در درمان سیاتیک کمک کننده باشند. اما قبل از شروع هر برنامه ورزشی، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید تا برنامه مناسبی برای شما تعیین شود. در ادامه، برخی از ورزش‌های مفید برای درمان سیاتیک را بررسی می‌کنیم:

۱. تمرینات تقویتی عضلات مرکزی بدن: این تمرینات شامل تقویت عضلات پشت و شکم (مانند پلانک، سیت‌آپ و سوئیس بال) است که به استحکام و پایداری منطقه مرکزی بدن کمک می‌کنند و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش می‌دهند.

۲. تمرینات انعطاف‌پذیری و آمادگی عضلانی: تمرینات انعطاف‌پذیری مانند تمرینات یوگا و پیلاتس می‌توانند عضلات را آماده‌سازی کنند و کمک کنند تا فشار عصب سیاتیک کاهش یابد.

۳. پیاده‌روی: پیاده‌روی می‌تواند بهبود عمومی وضعیت بدن و تسهیل جریان خون را تحریک کند. شروع با مسافت‌های کوتاه و به تدریج افزایش آن می‌تواند مفید باشد.

۴. شنا: شنا یک فعالیت بدنی با کمترین ضربه و فشار بر روی مفاصل است. استفاده از حرکات آرام و قدرت‌بخش در آب می‌تواند بهبود درد سیاتیک را به همراه داشته باشد.

۵. تمرینات تقویتی عضلات پشت ران: تقویت عضلات پشت ران، از جمله عضله رباتانیوس و عضلات محیطی ران، می‌تواند فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهد. این تمرینات شامل انجام اسکات و خم کردن پاها در وضعیت نشسته می‌شوند.

۶. تمرینات کششی: تمرینات کششی مانند کشش عضلات عمقی شکمی (عضلات محیطی شکم و عضلات پشتی ران) و کشش عضلات عقب ران (عضلات زنجیره پشتی) می‌توانند از انسداد عصبی جلوگیری کنند و علائم سیاتیک را کاهش دهند.

۷. تمرینات کاردیوواکولر: تمرینات کاردیوواکولر مانند دوچرخه‌سواری، پیاده‌روی سریع، شنا یا استفاده از ماشین‌های فیزیکی

توجه: در هنگام انجام ورزش‌ها، به نحوه صحیح اجرای حرکات، عدم تنش زیاد و ایجاد درد بیش از حد دقت کنید. اگر درد شدید یا علائم بیشتری را تجربه می‌کنید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

درمان درد عصب سیاتیک با جا انداختن

جا انداختن (Manipulation) یا کایروپراکتیک (Chiropractic) یک روش درمانی است که به عنوان یک گزینه غیرجراحی برای درمان سیاتیک استفاده می‌شود. در این روش، تکنیک‌های مختلفی اعمال می‌شوند تا بهبود درد و التهاب عصب سیاتیک ایجاد شود. با انجام جا انداختن، تنش‌ها، تغییرات در قرارگیری استخوان‌ها و عضلات در مناطق مختلف بدن بهینه می‌شود.

با انجام جلسات جا انداختن توسط کایروپراکتور، ممکن است علائم سیاتیک بهبود یابد. این روش می‌تواند منجر به کاهش فشار و تحریک عصب سیاتیک شود. همچنین، جا انداختن ممکن است بهبود در قابلیت حرکت، انعطاف‌پذیری و تسهیل عملکرد عضلات و مفاصل در مناطق مرتبط با عصب سیاتیک ایجاد کند.

مهم است که جا انداختن توسط کایروپراکتوری با تجربه و مجوز صحیح انجام شود. همچنین، قبل از شروع هر نوع درمان، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید تا روش مناسب و مناسبی برای درمان سیاتیک شما تعیین شود و همچنین در نظر داشته باشید که جا انداختن ممکن است در برخی موارد منجر به عوارض جانبی ناخواسته شود، بنابراین این مسئله را با پزشک یا کایروپراکتور خود بررسی کنید.

درمان سیاتیک با فیزیوتراپی

فیزیوتراپی (Physiotherapy) یک روش غیرجراحی درمانی است که در درمان سیاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. فیزیوتراپی به وسیله تمرینات، تکنیک‌های ماساژ، کشش عضلانی و استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی متنوع به عنوان یک روش جامع در بهبود علائم سیاتیک موثر است.

درمان سیاتیک با فیزیوتراپی عموماً شامل مراحل زیر است:

۱. ارزیابی و تشخیص: فیزیوتراپیست شما ابتدا تاریخچه بیماری شما را بررسی می‌کند و ارزیابی جسمانی انجام می‌دهد تا عامل ایجاد کننده سیاتیک و نقاط ضعف عضلانی را شناسایی کند.

۲. تمرینات تقویتی: فیزیوتراپیست ممکن است برنامه‌ای از تمرینات تقویتی و تثبیتی طراحی کند تا عضلات مربوط به ستون فقرات، مرکز بدن و پشت ران را تقویت کرده و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهد.

۳. ماساژ: ماساژ درمانی می‌تواند بهبود جریان خون، کاهش التهاب و آرامش عضلات را ارتقاء دهد. ماساژ در منطقه متأثر و نقاط فشار استراتژیک ممکن است در درمان سیاتیک مفید باشد.

۴. کشش عضلانی: تمرینات کشش عضلانی با استفاده از روش‌های مختلف مانند استرچینگ و تکنیک‌های اختصاصی، بهبود انعطاف‌پذیری عضلات را تسهیل کرده و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش می‌دهند.

۵. استفاده از دستگاه‌های فیزیوتراپی: ممکن است فیزیوتراپیست برای درمان سیاتیک از دستگاه های خاص فیزیوتراپی استفاده کند.

روش های درمان سیاتیک با جراحی

جراحی معمولاً به عنوان گزینه آخر در درمان سیاتیک مورد استفاده قرار می‌گیرد و فقط در موارد شدید و ناکامی درمان‌های غیرجراحی در نظر گرفته می‌شود. در زیر، برخی از روش‌های جراحی در درمان سیاتیک را می‌توان ذکر کرد:

1. لامینکتومی (Laminectomy): در این روش، بخشی از استخوان پشتی و پروانه‌ای (لامینا) از ستون فقرات برای ایجاد فضای بیشتر برای عصب سیاتیک برداشته می‌شود. این عمل باعث کاهش فشار روی عصب سیاتیک می‌شود.
    
2. دیسککتومی (Discectomy): در صورت وجود یک دیسک بین مهره‌ها که فشار بر عصب سیاتیک می‌آورد، این روش می‌تواند استفاده شود. در دیسککتومی، بخش آسیب دیده از دیسک حذف می‌شود تا فشار روی عصب کاهش یابد.
    
3. میکرو دیسککتومی (Microdiscectomy): این روش یک نوع از دیسککتومی است که با استفاده از یک میکروسکوپ، جراحی کوچکتری را انجام می‌دهد. این روش کمترین تأثیر روی بافت‌های اطراف دیسک و استخوان‌ها را دارد.
    
4. فیوژن نخاعی (Spinal Fusion): این روش در مواردی که نقاط تحت فشار باعث سیاتیک شده و بیماری گسترده‌تری دارید مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فیوژن نخاعی، دو مهره به هم متصل می‌شوند تا استحکام ستون فقرات افزایش یابد و فشار روی عصب سیاتیک را کاهش دهد.

بهترین قرص برای درد سیاتیک

بهترین قرص برای درمان سیاتیک شامل سه نوع قرص است یکی قرص های ضد التهاب دوم قرص های شل کننده عضلانی و سوم قرص های که انتقال درد را کمتر می کند بهترین قرص ضد التهاب که در ایران موجود است قرص مسکن نامیده می شود که شامل دیکلوفناک یا ملوکسیکام بروفن استاین داروها باعث کم شدن تورم اطراف ریشه عصبی می شوند در نتیجه جا برای ریشه عصبی زیادتر می شود و فشار بر روی آن کمتر می شود و درد بیمار بهتر می شود. علت تورمی که در اطراف ریشه های عصبی به وجود می آید پارگی دیسک است. گروه دوم داروهایی که باعث شل کردن عضلات می شوند همانطور که می دانیم وقتی دیسک پاره می شود عضلات دچار انقباض دائم می شوند  که این در واقع همان عضله دارای اسپاسم یا انقباض دائم هست. از این گروه داروها می توان به متوکاربامول باکلوفن و تیزانیدین اشاره کرد دسته سوم داروهایی هستند که انتقال درد را از نخاع به مغز کند می کنند که اینها معمولاً داروهای ضد تشنج هستند که در درمان درد هم به کار میرود که سردسته آنها گاباپنتین و پر گابالین است. توصیه می شود که این داروها تحت نظر پزشک تجویز شوند و بیماران از مصرف خودسرانه آن خودداری کنند. زیرا این داروها دچار ممکن است عارضه ایجاد کنند یا گاهی علائم بیمار را محو کنند و بیمار در آینده دچار فلج اندام بشود .

آمپول برای درد سیاتیک

اصولا داروها را میتوان به چهار طریق وارد بدن کرد.

1- از راه خوراکی 2- از راه شیاف 3- از طریق تزریق عضلانی و 4- از طریق تزریق وریدی .

بنابراین داروهایی به شکل آمپول تهیه شده است که از طریق عضلانی یا وریدی می توانند وارد بدن شود و اثر آنها بیشتر از داروهای خوراکی یا شیاف است. زیرا داروهایی که می خوریم یا از طریق شیاف وارد بدن می شوند و در واقع از طریق دستگاه گوارش وارد بدن شده و در نتیجه قبل از ورود به جریان خون به داخل کبد می روند و کبد به مقدار معینی دارو اجازه می دهد که وارد جریان خون شده و به محل ضایعه دیده برسد و آنجا را آرام کند بنابراین آمپول ها حتما باید تحت نظر پزشک مصرف شوند حالا به شرح تعدادی از این آمپولها که برای درمان کمردرد و درد سیاتیک به کار می روند می پردازیم. سردسته این آمپولها داروهای کورتونی است که در اصطلاح پزشکی استروئید نامیده می شود و عوام آمپول های شیری می گویند. سردسته اینها متیل پردنیزولون، تریامسینولون و بتامتازون است این داروها معمولاً عضلانی تزریق می شوند. تزریق وریدی داروها حتما باید در بیمارستان و تحت نظر پزشک انجام شود. این داروها قویترین داروهای ضد التهاب هستند و وقتی که وارد جریان خون می شوند، سریعاً ضایع رفته و التهاب آن محل را درمان می کنند و اثرات آنها معمولاً یک ساعت بعد از تزریق ظاهر می شود و تا چندین روز ادامه دارد. از عوارض آنها شامل : درد معده ، زخم معده، خونریزی معده ، بالا بردن فشار خون و بالا بردن قند خون است. بنابراین در بیمارانی که مبتلا به بیماری های معده ، قلبی ، فشار خون و دیابت هستند باید با احتیاط مصرف شوند. داروی دیگری به نام آمپول تتراکوزاکتاید نیز وجود دارد که باعث آزاد شدن کورتون طبیعی انسان از غده فوق کلیه می شود. آمپول تتراکوزاکتاید داروی خوبی است اما گاهی باعث حساسیت های شدید می شود. دسته دوم داروهای ضد التهاب تزریقی هستند مانند آمپول دیکلوفناک یا آمپول کتورولاک که این داروها هم بعد از تزریق بدونی که به کبد بروند مستقیم به محل ضایعه دیده می رسند و اثرات خود را شروع می کنند و تقریباً عوارض آنها شبیه عوارض قرص های کورتونی است که می تواند باعث بالا رفتن فشار خون ، ایجاد زخم معده یا خونریزی گوارشی می شوند ولی قند خون را معمولاً بالا نمیبرند. دسته سوم داروهای شل کننده عضلانی هستند که شامل آمپول متوکاربامول است. آمپول متوکاربامول را می توان به صورت تزریق عضلانی مصرف کرد. این داروها نیز باعث شل کنندگی عضلانی می شوند و اثر آمپول متوکاربامول قویتر از اثر قرص آن است ولی صلاح است در بیمارستان یا درمانگاه مصرف شود. گروه چهارم داروهای مخدر هستند که از ترکیبات تریاک هستند. همانطور که میدانیم تریاک قوی ترین و اولین داروی ضد دردی بوده است که انسان به آن دست یافته است ولی به دلیل اعتیاد آور بودن برای درمان در منازل کنار گذاشته شده است. فقط کاربرد آن در بیمارستانها و در درمان دردهای پس از عمل جراحی یا دردهای بیماران مزمن سرطانی است. این داروها شامل آمپول مورفین ، آمپول پتیدین و آمپول ترامادول و آمپول کدئین می باشد. این داروها بسیار قوی می باشند به فاصله و اثرات آنها تقریبا 15 دقیقه پس از تزریق ظاهر می شوند و نسخه کردن آنها تابع قوانین خاصی است و حتماً باید در بیمارستان مصرف شود. لازم به ذکر است که داروهای مخدر علاوه بر اینکه ضد درد هستند باعث آرام شدن بیمار و احساس سرخوشی می شوند که این از خصوصیات اختصاصی این داروهاست. از عوارض داروهای مخدر این است که تنفسی است و موارد مسمومیت با تریاک است به همین جهت باید با احتیاط و با دوز کم و در بیمارستان مصرف شود.

گاباپنتین برای سیاتیک

همانطور که می دانیم وقتی ضایعه ای در قسمتی از بدن بوجود میآید . مث ًلا دیسک یک نفر پاره میشود ، فشار بر روی ریشه های عصبی باعث می شود که جریان های الکتریکی که در اصطلاح پزشکی پیام های عصبی نامیده می شود از عصب سیاتیک بیمار وارد نخاع شود و از طریق نخاع به مغز منتقل شود و در مغز به صورت درد حس شود. در واقع میتوان گفت که نخاع یک شاهراه یا اتوبان است که پیام های عصبی از آن عبور کرده و خود را به مرز می رساند بنابراین اگر بتوانیم به طریقی باعت هدایت این پیامهای عصبی و میزان آنها را کم کنیم قائدتا درد بیمار کم میشود. در بیماران دیابتی که به دانشمندان مدتها به فکر این بودند که داروی پیدا کنند که بتواند این کار را انجام دهد، خصوصاً علت نوروپاتی دردهای سوزشی شدید دارند. اینگونه بیماران حس می کنند که پای آنها را در داخل آتش گذاشته اند یا صدها سوزن وارد پاهای آنها میشود . به این ترتیب دو داروی مهم کشف شد که باعث کم کردن انتقال پیام های درد از نخاع به مغز می شدند . که این داروها عبارت بودند از گاباپنتین و پرگابالین. این داروها در اصل داروهایی بودند که برای کنترل تشنج ساخته شدند اما بعدها دیدند که بر روی انتقال درد هم موثر است به همین جهت امروزه توسط اکثر پزشکان در درمان بیماری های درد مصرف می شود. از مزیت های مهم گاباپنتین این است که عوارض گوارشی معمولاً نمیدهد. در حالی که داروهای ضد التهاب مانند دیکلوفناک بروفن ممکن است عوارض گوارشی بدهند و فشارخون بیماران را بالا ببرند ولی از عوارض مهم گاباپنتین می توان سرگیجه و احساس خواب آلودگی را نام برد . بسیاری از بیمارانی که دچار درد سیاتیک و کمر درد هستند و پس از تشخیص علت درد سیاتیک توسط پزشکان ، برای آنها گاباپنتین تزریق می کنند وقتی به اینترنت مراجعه می کنند و ملاحظه میکنند که گاباپنتین دارویی است که در درمان تشنج به کار میرود ، وحشت زده میشوند و از مصرف آن خودداری میکنند. در حالی که امروزه در اکثر کلینیکهای درد دنیا از این دارو به عنوان داروی ضد درد استفاده می کنند .هنگامی که دارو در درمان تشنج به کار میرود توصیه میشود که دارو را ناگهان قطع نکنند بلکه به تدریج کم کنند و سپس قطع کنند . اما در مواردی که به عنوان داروی ضد درد به کار می رود این چنین نیست و بیمار می تواند دارو را قطع کند و مشکلی برای بیمار پیش نمی آید.

پرگابالین یا لیریکا برای درمان درد سیاتیک

یکی از داروهایی که در درمان درد سیاتیک استفاده می شود داروی پرگابالین یا لیریکا (lyrica) است. این دارو نیز اولین بار برای درمان بیماری تشنج و صرع تولید شد اما بعدها پزشکان متوجه شدند که که اثرات ضد درد خیلی خوبی دارد بنابراین پزشکان شروع به تجویز این دارو برای درمان دردهای مختلف از جمله دردهای نوروپاتی در بیماران دیابتی کردند. از لحاظ ساختمان این دارو نیز مانند دارویی گاباپنتین شبیه اسید آمینه مهاری است که در نخاع انسان های طبیعی وجود دارد و گاما آمینوبوتیریک اسید (Gaba) نامیده می شود. از آنجا که این دارو می تواند باعث سرگیجه و خواب آلودگی شود, پزشکان معمولا دارو را با دوز کم شروع میکنند و به تدریج بر مقدار آن میافزایند.

عوارض شایع پرگابالین چیست ؟

عوارض شایع پرگابالین شامل سرگیجه ، خواب آلودگی، تاری دید، دوبینی است. بنابراین کسانی که کارهای دقیق دارند یا رانندگی می کنند صلاح است که دارو را شبها مصرف کنند. از دیگر عوارض پرگابالین میتوان به سردرد اختلال حافظه، خشکی دهان ، اختلال دید ، افزایش وزن اشاره کرد. البته حساسیتهای داروی نیز با این دارو گزارش شده است. مصرف آن در دوران شیردهی و حاملگی باید با احتیاط انجام بشود.

پرگابالین چگونه باعث کاهش درد می شود؟

این دارو کانال های کلسیمی را می بندد و مانع انتقال پیام های درد از نخاع به مغز می شود. این دارو یکی از داروی جدید است که در سال ۲۰۰۴ کشف شد و فرمول از روی داروی گاباپنتین ساخته شد. باید توجه داشت عوارضی که در در مورد پرگابالین ذکر شد ، در کمتر از ۱۰ درصد افراد اتفاق می افتد و نود درصد افراد معمولاً پرگابالین را بدون عارضه می توانند مصرف کنند. از بهترین روش های درمان سیاتیک که اکثر پزشکان ترجیح می دهند که ابتدا گاباپنتین برای بیمار تجویز کنند ، در صورتی که گاباپنتین موثر نباشد یا در بیمار عوارض ایجاد کند ، از پرگابالین استفاده می کنند. پرگابالین پس از مصرف سریع جذب می شود و مصرف آن با غذا اثری در جذب آن ندارد. بنابراین میتوان آن را همراه غذا مصرف کرد. این دارو به مقدار کمتر از یک درصد با پروتئینهای خون پیوند می شوند و ۹۹ درصد دارو به صورت آزاد در خون وجود دارد. نیمه عمر این دارو به طور متوسط حدود ۶ ساعت است. پس از این مدت دارو توسط کلیه دفع می شود و باید دوباره بیمار دوز جدید دارو را مصرف نمایید. پرگابالین از لحاظ ساختمانی بسیار شبیه لوسین و ایزولوسین است که اسید آمینه طبیعی بدن انسان است. در مقایسه بین پرگابالین و گاباپنتین باید گفت که پرگابالین سه بار قوی تر از گاباپنتین اثرات ضد درد دارد حدود ۶ بار اثرات ضد تشنج قوی تر نسبت به گاباپنتین دارد . پر گابالین هم در شیر ترشح می شود و هم از جفت انسان عبور می کند . بنابراین در دوران شیردهی و حاملگی باید با احتیاط مصرف شود.