ام آر آی یک تکنیک تصویربرداری پزشکی از میدان مغناطیسی برای تصاویر دقیق اندام ها و بافت های بدن انسان است که شام MRI مغز و نخاع ، MRI قلب و عروق خونی ، MRI سایر اندامهای داخلی ، MRI استخوان ها و مفاصل ، MRI پستان است.
تصویر برداری ام آر آی (MRI)
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یک تکنیک تصویربرداری پزشکی است که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی کامپیوتری برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام ها و بافت های بدن بیمار استفاده می کند.
شکل 1 - تصویر برداری ام آر آی (MRI)
در بدن ما اتم های هیدروژن واقع در مولکول‌های آب ، در واقع آهنرباهای کوچکی هستند که به طورنامنظم قرارگرفته اند. از طرفی دستگاه های ام آر آی آهنرباهای بزرگ و لوله ای هستند. وقتی بدن انسان در داخل دستگاه MRI قرار می‌گیرد ، میدان مغناطیسی به طورموقت مولکول های آب را در بدن در یک ردیف و منظم می کند. سپس امواج رادیویی به قسمتی از بدن مثلا کمر بیمار فرستاده می‌شود و این باعث می شوند که این اتم های تراز شده دوباره نامنظم شوند انرژی جذب کنند و از خود سیگنال های ضعیفی تولید کنند ، که برای ایجاد تصاویر ام آر آی بکار می‌روند و بار دیگر امواج رادیویی قطع می‌شود و انرژی جذب شده آزاد می شود و سیگنال تولید می‌کند و به این ترتیب تصاویر ام آر آی تولید می شود.
در چه مواردی از ام آرآی استفاده می شود؟
MRI یک روش غیرتهاجمی برای بررسی اندام ها ، بافت ها و سیستم اسکلتی است. تصاویری با وضوح بالا از داخل بدن تولید می کند که به تشخیص مشکلات مختلف کمک می کند.
شکل 2- تصویربرداری ام آر ای مغز و نخاع
MRI مغز و نخاع :
MRI متداول ترین آزمایش تصویربرداری مغز و نخاع است. اغلب برای کمک به تشخیص انجام می شود:
۱- آنوریسم عروق مغزی
۲- اختلالات چشم و گوش داخلی
۳- برای تشخیص ام اس MS
۴- اختلالات نخاعی
۵- سکته
۶- تومورها
۷- آسیب مغزی ناشی از ضربه
نوع خاصی از MRI که ام آر آی فانکشنال یا ام آر آی کاربردی نامیده می‌شود. این ام آر آی در واقع تصویری از جریان خون به مناطق مختلف مغز است. می توان ازآن برای بررسی آناتومی مغز و تعیین قسمتهایی از مغز که وظایف مختلف را دارد استفاده کرد. مثلا اگر فردی در حین انجام این ام آر آی حرف بزند قسمتی از مغز او پر رنگتر نشان داده می‌شود. این نوع ام آر آی به شناسایی مناطق مهم کنترل زبان و حرکت در مغز قبل از انجام جراحی مغز بکار می‌رود و این امکان را به جراح می‌دهد تا در حین جراحی مناطق مهم را حفظ کند. MRI عملکردی ، همچنین می تواند برای ارزیابی آسیب ناشی از ضربه های مغزی یا اختلالاتی مانند بیماری آلزایمر مورد استفاده قرار گیرد.
شکل 3- تصویربرداری ام آر آی قلب و عروق خونی
MRI قلب و عروق خونی :
MRI که بر قلب یا عروق خونی متمرکز است می تواند موارد زیر را ارزیابی کند:
۱- اندازه و عملکرد حفره های قلب
۲- ضخامت و حرکت دیواره های قلب
۳- وسعت آسیب ناشی از سکته قلبی یا بیماری قلبی
۴- مشکلات ساختاری در آئورت ، مانند آنوریسم آئورت
۵- التهاب یا انسداد عروق خونی قلب
MRI سایر اندامهای داخلی
MRI می تواند تومورها یا سایر ناهنجاری های بسیاری از اندام های بدن را بررسی کند ، از جمله موارد زیر:
۱- کبد و مجاری صفراوی
۲- کلیه ها
۳- طحال
۴- پانکراس
۵- رحم
۶- تخمدان ها
۷- پروستات
MRI استخوان ها و مفاصل
MRI می تواند به ارزیابی موارد زیر کمک کند:
۱- ناهنجاری های مفصلی ، مانند پارگی غضروف یا رباط ها یا لیگامان ها و منیسک ها
۲- بیماری های دیسک در ستون فقرات ، ام آر آی دیسک کمر ، ام آر آی دیسک گردن
۳- عفونت های استخوانی از جمله عفونت مهره ها
۴- تومورهای استخوان و بافت نرم مثلا تومورهای ستون فقرات
MRI پستان
MRI می تواند با ماموگرافی برای تشخیص سرطان پستان استفاده شود ، به ویژه در زنانی که بافت سینه متراکم دارند یا در معرض خطر بالای این بیماری قرار دارند.
در چه مواردی نمی‌توان از ام آر آی استفاده کرد؟
از آنجا که MRI درواقع یک آهنرباهای قوی است ، وجود فلز در بدن بیمار خطرناک است زیرا فلز میتواند توسط آهنربای قوی حرکت کند. حتی اگر حرکت نکند ، اجسام فلزی می توانند تصویرMRI را مخدوش کنند. معمولا قبل از انجام MRI ، پرسشنامه ای به بیمار داده می شود و از بیمار خواسته می‌شود که وجود هر جسم فلزی یا الکترونیکی را به مسئول ام آر آی خبر دهد.
در چه مواردی نمی توان ام آر آی گرفت؟
۱- دریچه های مصنوعی قلب
۲- یک دفیبریلاتور قلب کار گذاشته شده در بدن.
۳- پمپ های تزریق دارو کار گذاشته شده در بدن.
۴- محرک های عصبی کار گذاشته شده در بدن.
۵- ضربان ساز یا باطری قلب کار گذاشته شده در بدن.
۶- گیره های فلزی مانند کلیپ های آنوریسم مغزی
۷- پین فلزی ، پیچ ، صفحه ، استنت یا منگنه جراحی
۸- کاشت حلزون گوش
۹- گلوله ، ترکش یا هر نوع قطعه فلزی دیگر در بدن انسان
آیا خانم های حامله میتوانند ام آر آی بگیرند ؟
خانم های باردار لازم است قبل از انجام MRI ، به پزشک خود اطلاع دهند. تأثیرمیدانهای مغناطیسی بر جنین هنوز به خوبی شناخته نشده است. همچنین درصورت تغذیه با شیر مادر ، اگر در طول ام آر آی از مواد کنتراست یا تزریقی استفاده شود لازم است به پزشک اطلاع دهند.
در مورد ام آرآی با تزریق ماده حاجب در مورد مشکلات کلیوی یا کبدی به پزشک اطلاع دهید.
شکل 4 - کارهای قبل از انجام ام آر آی
قبل از انجام ام آر آی چه مواردی را باید رعایت کرد؟
قبل از انجام ام آرآی ، لازم به ناشتا بودن نیست و بیمار به طور معمول می تواند غذا بخورد و به مصرف داروهای معمول خود ادامه دهد ، مگر اینکه دستوردیگری داده شود. به طور معمول از بیمار خواسته می شود که لباس خود را تغییر دهد.
بیمارلازم است مواردی را که ممکن است بر تصویربرداری مغناطیسی تاثیر بگذارد را از یدن خود جدا کند ، مانند:
۱- زیور آلات
۲- گیره مو
۳- عینک
۴- ساعت مچی
۵- کلاه گیس
۶- دندان مصنوعی
۷- سمعک
۸ سوتین های که در آنها سیم وجود دارد
۹- لوازم آرایشی حاوی ذرات فلزی
در طول انجام ام آر آی چه اقداماتی باید انجام شود؟
دستگاه MRI شبیه یک لوله باریک و بلند است که دو سر آن باز است. بیمار روی یک میز متحرک که به داخل دهانه لوله می لغزد دراز می کشد. یک تکنسین ازاتاق دیگری بیمار را زیر نظر دارد. می تواند با بیمار با میکروفون صحبت کند.اکثر افراد بدون مشکل ام آر آی انجام میدهند ، اگر بیمار از فضاهای بسته می ترسد ، (کلاستروفوبیا) ممکن است دارویی به بیمارداده شود که به وی کمک کند که اضطراب کمتری داشته باشد. دستگاه MRI یک میدان مغناطیسی قوی در اطراف بیمار ایجاد می کند و امواج رادیویی به بدن بیمار هدایت می شوند.
آیا ام آرآی دردناک است؟
ام آرآی بدون درد است. بیمار معمولا میدان مغناطیسی یا امواج رادیویی را احساس نمی کند. در طول اسکن MRI ، دستگاه سروصدا ایجاد می‌کند. ممکن است به بیمار گوشی هدفون داده شود یا موسیقی پخش شود تا از مزاحمت سر و صدا جلوگیری شود.
ام آر آی با تزریق چیست؟
درام آرآی با تزریق ، یک ماده حاجب ، به نام گادولینیوم ، ازطریق وریدی (IV) به رگ دست یا بازوی بیمار تزریق می شود. این ماده کنتراست جزئیات بیشتری را نشان می دهد. گادولینیوم به ندرت باعث واکنش های آلرژیک می شود.
انجام یک ام آرآی چقدر طول می کشد ؟
MRI می تواند از15 دقیقه تا بیش از یک ساعت طول بکشد. در طول ام آر آی بیمار باید ثابت بماند زیرا حرکت می تواند تصاویر ام آر آی را مخدوش کند.
در حین انجام MRI عملکردی یا فانکشنال ، از بیمار خواسته می شود کارهایی را انجام دهد. مانند ضربه زدن با انگشت شست برانگشتان ، مالیدن یک تکه کاغذ سنباده یا پاسخ دادن به سوالاتی که ازاو پرسیده می‌شود. این کار به مشخص کردن بخشهایی از مغز بیمار که این اعمال را کنترل می کنند ، کمک می کند.
آیا بعد از ام آر آی بیمار می تواند رانندگی کند ؟
اگربه بیمارآرام بخش داده نشده باشد ، بیمارمی تواند بلافاصله پس از ام آر آی فعالیت های معمول خود را از سر بگیرد.
تفسیر ام آر آی
یک پزشک که مخصوص تفسیرMRI (رادیولوژیست) آموزش دیده است ، تصاویر اسکن شما را تجزیه و تحلیل کرده و یافته ها را به پزشک گزارش می کند. پزشک شما یافته های مهم و مراحل بعدی را با شما در میان می گذارد.