تصویربرداری ام آر آی دیسک گردن

پدیده دژنراتیو یا فرسایش یا آرتروز ستون فقرات گردنی ناشی از افزایش عوامل استرس زا مکانیکی بر روی ستون فقرات گردنی است که منجر به تشکیل استئوفیت یا خاراستخوانی (خار خارج مهره ای) و تغییرات دژنراتیو ثانویه درستون مهره‌ها می شود. این تغییرات شامل کاهش ارتفاع دیسک و کاهش محتوای آب در دیسک ها و ضخیم شدن مفاصل و رباط های ستون فقرات است. این تغییرات دژنراتیو حتی در بزرگسالان بدون علامت هم یافت می شود ، مثلا در 25٪ افراد زیر40 سال ، 50٪ افراد بالای 40 سال و 85٪ افراد بالای 60 سال در بررسی رادیوگرافی تغییرات دژنراتیو دیده می شود.

شایع ترین تغییرات دژراتیو در گردن انسان :

اول در مهره پنجم و ششم گردنی یعنی ( C5-C6 )

دوم در بین مهره ششم و هفتم ( C6- C7 )

سوم بین مهره چهارم و پنجم است ( C4-C5 )

دیسک های نامبرده به ترتیب بیشترین حرکت را در گردن دارند.

وقتی همه ما وارد 20 سالگی می شویم ، ستون فقرات گردنی و کمری ما شروع به تغییرات فرسایشی می کنند. خوشبختانه بسیاری ازافراد کاملاً بدون علامت هستند. متأسفانه ، دیگران ممکن است گردن درد ، درد ناحیه شانه یا نقص عصبی ناشی از فشار روی نخاع یا اعصاب پیدا کنند.

تغییرات دژنراتیو ستون فقرات گردنی را می توان با سایر بیماریها مانند کشیدگی عضلات یا مشکلات شانه اشتباه گرفت.همه بیماران علائم یا نشانه های یکسانی را تجربه نمی کنند ، بنابراین ارزیابی وضعیت فردی هر بیمار منحصر به خود اوست و نه فقط مقایسه علائم با یک دوست یا عضو خانواده

تصویربرداری پیشرفته ، مانند MRI گردن وقتی درخواست می‌شود ، که علائم بیمار پس از حدود 6 هفته درمان طبی ادامه داشته باشد ، یا معاینه عصبی غیرطبیعی باشد که نشان دهنده فشرده شدن عصب است.

امروزه بسيار رایج است که بیماران پس از دریافت گزارش MRI خود سعی می کنند آن را بخوانند و بفهمند چه مشکلاتی در ستون فقرات آنها وجود دارد. امروز با دسترسی به اینترنت ، گاهی بیماران اطلاعات غلط دریافت می‌کنند. اگر چه گوگل رایگان و در دسترس همه است اما جای تفسیر پزشک را نمی‌گیرد. معمولا گزارش ها توسط یک رادیولوژیست (پزشکی که به طور خاص برای بررسی این تصاویر آموزش دیده است) تهیه می شود که باید همه چیزهایی را که مشاهده می کند گزارش دهد. اما رادیولوژیست این گزارش را اغلب بدون در نظر گرفتن علائم بیمار ارائه می دهد. به همین دلیل است که گزارش MRI ممکن است بسیاری از یافته ها یا ناهنجاری های مختلف را ذکر کند و باعث شود بیماران احساس کنند همه چیز در ستون فقرات آنها خراب است. با این حال ، همه یا برخی ازاین یافته ها ممکن است ربطی به علائم نداشته باشند. علاوه بر این ، تفسیریافته ها نیز ممکن است بین پزشکان یا رادیولوژیست های مختلف متفاوت باشد.آنچه برای یک پزشک شدید است ، ممکن است از نظر پزشک دیگر خفیف یا متوسط یا بی اهمیت باشد. بنابرین ضروری است که گزارش MRI را با متخصص ستون فقرات درمیان بگذارید تا ببینید کدام یک از این یافته ها مهم هستند و باید مورد توجه قرار گیرند. اگر در نهایت نیاز به جراحی باشد ، جراحی فقط برای برطرف کردن مشکلات ایجاد کننده علائم است و نه اینکه یا تصویر MRI شما به شکل فرد نرمال برگردد. به عبارت دیگر ما بیمار را درمان می کنیم نه براساس گزارش ام آر آی بخواهیم فقط درمان را آغاز کنیم. هدف از جراحی هم فقط رفع علائم است نه اینکه گردن بیمار را یک گردن کاملا سالم و جوان و نو کنیم. 

آناتومی طبیعی ستون فقرات گردنی

قبل از شرح ناهنجاری های ذکر شده در گزارش MRI گردن ، درک آناتومی طبیعی گردن انسان مهم است. 

ستون فقرات گردنی شامل ۷ استخوان (معمولاً 7 تنه مهره ای) است که روی هم چیده شده و 6 دیسک آنها را از هم جدا کرده اند. بین مهره های اول و دوم گردن دیسکی وجود ندارد. تنه مهره های گردن معمولاً شماره 1 تا 7 نامگذاری می شوند. بنابراین تنه مهره ای C4 و C5 توسط دیسک C4-C5 جدا می شوند. قسمت پشتی ستون فقرات گردن بیشتراستخوانی است که به آنها لامینا و زوائد شوکی می گویند. MRI به دو صورت ساجیتال و اگزیال انجام می شود. در واقع هر جسمی را و از جمله بدن انسان را یک بار میتوانید از طول برش بزنید که مقطع ساجیتال نامیده می‌شود. بار دیگرمی‌توان بدن انسان را افقی برش بزنید که نمای آگزیال نامیده می‌شود.

درست در پشت ستون استخوان ها و دیسک ها کیسه ای وجود دارد که نخاع ، ریشه های عصبی و مایعی را در خود نگه می دارد ، به نام مایع نخاعی مغزی (CSF). خود نخاع ، که بخشی از"سیستم عصبی مرکزی" محسوب می شود ، از مغز تا حد مهره L1 یا L2 گسترش می یابد. بنابراین ستون فقرات گردنی نخاع را در بر می گیرد ، در حالی که بیشتر ستون فقرات کمری شامل اعصاب نخاعی محیطی است که cauda equina نامیده می شود. 

کانال طبیعی ستون فقرات گردنی باید بین 10 - 14 میلی متر قطر داشته باشد. برخی حتی بزرگتر تا 16 میلی متر گزارش می دهند. گاهی این اندازه ها در گزارش های ام آر آی ذکر می‌شود که بسیار خوب است. نخاع در سراسر ستون فقرات گردنی ادامه می یابد. درهرسطح دیسک ، دو عصب یکی در طرف راست و یکی درطرف چپ از نخاع و سوراخ بین مهره ای خارج شده و به ناحیه خاصی ازاندام فوقانی می روند. 

در برخی از بیماران با کانال نخاعی کوچکتراز حد طبیعی متولد می شوند. به این بیماری " تنگی کانال مادرزادی" یا گفته می شود. این گونه افراد با داشتن یک کانال نخاعی "کوچکتر" از ابتدای تولد ، این بیماری را دارند. این بیماران ممکن است مستعد فشرده شدن نخاع با حداقل تغییرات در دیسک ها ، خارهای استخوانی یا رباط ها باشند ، تا یک کانال استاندارد با قطر نرمال. با این حال ، تنگی مادرزادی کانال نخاعی نیز ممکن است درعده‌ای ازافراد یک یافته بدون هیچ گونه اهمیت بالینی باشد.

فشار بر نخاع یا ریشه های عصبی ممکن است باعث ایجاد علائم در اندام های فوقانی یا تحتانی شود. زیرا همه اعصاب که به ستون فقرات کمری می روند ابتدا باید از ستون فقرات گردنی عبور کنند. با این حال ریشه های عصبی به مناطق خاصی از اندام های فوقانی می روند. فشرده سازی ریشه های عصبی گردن علائم پا را نشان نمی دهد. بنابراین فشرده شدن نخاع ممکن است علائم عصبی دراندام های تحتانی بیمارایجاد کند اما فشرده شدن عصب گردن فقط در اندام فوقانی علائم ایجاد می‌کند. عصب C5 به شانه میرود و به عضله دلتوئید حس و حرکت می‌دهد.عصب C6 به عضله دوسربازو.عصب C7 به عضله سه سر بازو و اعصاب C8 وT1 معمولاً به دست می رسد. همچنین یک شاخه ازعصب گردنی وجود دارد که تا عضلات بین دو کتف یا دو شانه امتداد می یابد. به همین دلیل اسپاسم و درد در ناحیه بین دو شانه گاهی معمولا از گردن سرچشمه می گیرد ، تا مشکلی در ستون فقرات قفسه سینه ای باشد. 

مانند ستون فقرات کمری ، دیسک گردن هم از دو قسمت تشکیل شده است. قسمت نرم تر از دیسک هسته ولایه بیرون آن حلقه دیسک نامیده می‌شود. به طورمعمول ، حلقه هسته را در مرکز نگه می دارد و هیچ تماسی با ریشه های عصبی وجود ندارد. معمولا نمی توان هسته و حلقه دیسک سالم را دقیقاً در MRI تشخیص داد.  

بیماری های ستون فقرات گردنی 

با افزایش سن ، تغییرات دژنراتیو به طور طبیعی در ستون فقرات رخ می دهد. دیسک ها تمایل به ازدست دادن محتوای آب خود (خشک شدن) دارند. حلقه دیسک ممکن است برجسته ، بیرون زده یا دچارفتق شود. استخوان ها ممکن است خاراستخوانی (استئوفیت) ایجاد کنند. لیگامان فلاوم ممکن است ضخیم شود (هیپرتروفی پیدا کند). مفاصل ستون فقرات یا فاست ها ممکن است ضخیم شوند (هیپرتروفی). مفاصل متصل به تنه مهره های گردن (مفاصل لوشکا) ممکن است ضخیم شوند. تنه مهره ها ممکن است روی هم بلغزند یا سربخورند (سابلوکساسیون یا اسپوندیلولیستزیس). نتیجه این تغییرات ممکن است محل خروج عصب از ستون فقرات (تنگی سوراخ بین مهره ای یا فورامن) را تنگ کند. این تغییرات ممکن است مرکز کانال نخاع درستون فقرات را تنگ کند (تنگی مرکزی). هر یک از این موارد ممکن است اتفاق بیفتد و هیچ علامتی ایجاد نکند. از سوی دیگر، این مشکلات ممکن است باعث فشار روی نخاع یا اعصاب نخاعی ایجاد کرده و باعث درد ، ضعف ، بی حسی ، مشکلات تعادلی یا "میلوپاتی" شوند. شایع ترین جایی که تحت تاثیر قرار می گیرد در سطوح C4-C5 ، C5-C6 و C6-C7 است. زیرا این مهره ها بیشترین حرکت را در ستون فقرات گردنی دارند.

سوالات متداول

1. آرتروز یا تغییرات دژنراتیو ستون فقرات گردنی چیست؟

آرتروز گردن به معنای فرسایش تدریجی دیسک‌ها، مفاصل و رباط‌های گردن است که در اثر افزایش سن یا فشارهای مکانیکی رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به تشکیل خارهای استخوانی (استئوفیت) و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات شود.

2. شایع‌ترین مهره‌های درگیر در آرتروز گردن کدام هستند؟

بیشترین تغییرات دژنراتیو در بین مهره‌های C5-C6، سپس C6-C7 و بعد C4-C5 دیده می‌شود؛ زیرا این سطوح بیشترین حرکت را در گردن دارند.

3. آیا همه افرادی که دچار تغییرات دژنراتیو گردن هستند علائم دارند؟

خیر. بسیاری از افراد حتی با وجود تغییرات دژنراتیو در MRI یا رادیوگرافی هیچ علامتی ندارند. علائم تنها زمانی بروز می‌کنند که فشار روی اعصاب یا نخاع ایجاد شود.

4. چه زمانی انجام MRI گردن ضروری است؟

MRI زمانی درخواست می‌شود که علائم بیمار پس از حدود ۶ هفته درمان دارویی و استراحت ادامه داشته باشد یا معاینه عصبی غیرطبیعی نشان‌دهنده فشردگی عصب باشد.

5. آیا گزارش MRI به‌تنهایی برای شروع درمان کافی است؟

خیر. گزارش MRI باید همراه با علائم بالینی بیمار توسط متخصص ستون فقرات تفسیر شود. هدف درمان برطرف کردن علائم بیمار است نه طبیعی‌سازی کامل تصویر MRI.

نتیجه‌گیری

تغییرات دژنراتیو یا آرتروز ستون فقرات گردنی پدیده‌ای طبیعی در روند افزایش سن است که در بسیاری از افراد حتی بدون علامت هم دیده می‌شود. بیشترین درگیری معمولاً در مهره‌های C5-C6 و C6-C7 رخ می‌دهد، زیرا این بخش‌ها بیشترین تحرک را دارند. با وجود اینکه گزارش‌های تصویربرداری مانند MRI می‌توانند یافته‌های متعددی را نشان دهند، تفسیر این نتایج تنها باید توسط متخصص ستون فقرات و با توجه به علائم بیمار انجام شود. درمان‌ها بیشتر بر کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار متمرکز هستند و هدف جراحی تنها رفع فشار بر اعصاب یا نخاع برای کاهش درد و ناتوانی است، نه بازگرداندن گردن به حالت کاملاً طبیعی. بنابراین، آگاهی بیماران، تفسیر صحیح یافته‌ها و پیگیری توسط پزشک متخصص اهمیت بالایی در مدیریت این بیماری دارد.