بیماری اسکولیوز به کج شدن بیشتر از 10 درجه بدن به سمت چپ و راست را اسکولیوز می گویند.علت اسکولیوز مشخص نیست به همین جهت اسکولیوز ایدیوپاتیکی می نامند.اسکولیوز در افراد در سن بلوغ و یا در کودکان معمولا دیده می شوند.شما میتوانید فایل صوتی این مقاله را بشنوید
اسکولیوز (انحراف یا کجی ستون فقرات)
ستون مهره ها را وقتی از روبرو نگاه می کنیم باید به صورت یک خط عمودی از بالا به پایین کشیده شده باشد و انحرافی به طرف راست یا چپ نداشته باشند. اسکولیوز به کجی ستون مهره را به طرف راست یا چپ می گویند و میزان این کجی باید بیشتر از ۱۰ درجه باشد تا بتوان آن را اسکولیوز نامید. زیرا درصد قابل توجهی از افراد کجی ستون ما را در حد ۱۰ درجه دارند.
انواع اسکولیوز کدامند؟
اسکولیوز انواع متفاوتی دارد
مهمترین عامل در تعیین نوع اسکولیوز۱- سن شروع آن ، ۲- سن تشخیص آن ، ۳- داشتن بیماری زمینه ای است که باعث اسکولیوز می شود. اینک به شرح انواع اسکولیوز می‌پردازیم :
شکل 1 - بیماری اسکولیوز
۱ - اسکولیوز مادرزادی :
در این بیماری هنگامی که بچه متولد می شود یکی از استخوانهای مهره او به شکل مهره کامل درست نشده و در واقع یک نیم مهره است. بنابراین این نوع اسکولیوز در دوران نوزادی یا در دوران شیرخوارگی تشخیص داده می شود و معمولاً پیشرفت سریعی دارد و هرچه کودک بزرگتر میشود اسکولیوز او نیز بزرگتر میشود.
۲- اسکولیوز شیرخوارگی :
این نوع اسکولیوزها علل مادرزادی ندارند. یعنی مهره های بیمار ساختمان طبیعی دارند اما به عللی دچار کجی و چرخش ستون مهره ها می شوند این نوع اسکولیوزها هم اسکولیوز شیرخواران نامیده می شود و در معرض پیشرفت هستند. بنابراین تفاوت اسکولیوز مادرزادی با اسکولیوز شیرخواران این است که در اسکولیوز مادرزادی یکی از مهره ها به صورت نصف درست شده است ، در صورتی که در اسکولیوز شیرخواران مهره ها کامل تشکیل شده‌اند . به طور کلی هر دو نوع اسکولیوز در سنین پایین تشخیص داده میشوند و لی پیشرفت اسکولیوز مادرزادی بیشتر از اسکولیوز شیرخوارگی است.
۳- اسکولیوز نوجوانان یا ایدیوپاتیک یا کسانی که در حوالی سن بلوغ هستند:
این نوع اسکولیوز شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و علت آن مشخص نیست و اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده میشود معمولاً بین سنین ۱۲تا ۱۶ سالگی تشخیص داده می شود.
۴- اسکولیوز بالغین
این نوع اسکولیوز پس از سن بلوغ و پس از هجده سالگی تشخیص داده می شود .اگردر افراد زیر ۵۵ سال تشخیص داده شود معمولاً اسکولیوز ایدیوپاتیکی بوده است که دیر تشخیص داده شده است و اگر فردی پس از سن ۵۵ سالگی دچار اسکولیوز شود اسکولیوز نوع دژنراتیو نامیده میشود. یعنی به علت فرسوده شدن ستون مهره ها به تدریج ستون مهره ها از حالت شاقولی خارج میشود و به راست یا چپ قوس برمی‌دارند.
شکل 2 - علائم اسکولیوز
علائم اسکولیوز چیست ؟
اسکولیوز معمولاً در اوایل تشکیل ، علامتی ندارد و تشخیص داده نمی شود. این بیماری معمولاً توسط معلمین ورزش یا دوستان بچه ها هنگامی که در استخر هستند تشخیص داده می شود یا مادران دقیق هنگامی که بچه ها لباس خود را عوض می کنند تشخیص داده می شود. اولین نکته ای که جلب توجه می کند این است که کودک وقتی به طرف جلو خم می شود یا در اصطلاح فارسی دولا می شود در یک طرفه قفسه سینه بالاتر از طرف دیگر است یا اگر کودک را از روبرو نگاه کنیم شانه یک طرف پایین تر از شانه دیگر است. همچنین اگر بیمار را از روبرو نگاه کنیم ، لگن بیمار تراز نیست. یک طرف لگن بیمار پایین تر از طرف دیگر است. اسکولیوز معمولاً درد ندارد. گاهی نیز اسکولیوزها در رادیوگرافی هایی که علت مشکلات ریوی از بیماران گرفته می شود تشخیص داده می شود.
در اسکولیوز افراد زیر ۱۸ سال درصد کمی از افراد به علت درد مراجعه می کنند. در اسکولیوزهای بالغین ایا افراد بالای ۱۸ سال معمولاً بیمار به علت درد مراجعه میکند و در رادیوگرافی ها اسکولیوز تشخیص داده می شود.
هزینه جراحی اسکولیوز چقدر است ؟
هزینه جراحی اسکولیوز معمولاً بر حسب تعداد مهره‌هایی که عمل میشود و برحسب درجه اسکولیوز مشخص می شود. پس از عمل توسط جراح برای انجام عمل جراحی کدی نوشته می شود .معمولاً حدود ۳۴۰ واحد جراحی هزینه بیمار می شود. واحد جراحی در کشورهای مختلف متفاوت است و در ایران در حدود ۴۳ هزار تومان است و همین مقدار نیز مخارج بستری شدن و بیهوشی و داروست.
شکل 3 - درمان اسکولیوز
درمان اسکولیوز چیست ؟
اساس درمان اسکولیوز بر اساس دو اصل می باشد ۱- تجویز بریس برای بیمار۲- تحت نظر گرفتن وی می باشد. هر چه سن بیمار پایین تر باشد اثر بریس بیشتر است. در اسکولیوزهای بالای ۲۰ درجه توصیه می شود که بیمار از بریس استفاده کند و هر چه مدت زمان بیشتری از بریس استفاده کنند قاعدتاً نتیجه بهتری از آن می‌گیرند. هدف از دادن بریس اولا جلوگیری از پیشرفت بیماری است و در درجه دوم در موارد نادری اسکولیوز بیمار را ممکن است کمتر کند. از لحاظ علمی باید بریس، به مدت ۲۲ ساعت در روز پوشیده شود. هنگام ورزش بیمار مجاز است که بریس خود را باز کند. اصول درمانی دوم تحت نظر گرفتن بیماران است. بیماران اسکولیوز چه از بریس استفاده کنند و چه نکنند باید حداقل هر ۶ ماه به طبیب خود مراجعه کنند و مورد ارزیابی قرار گیرند.
اصولا استفاده از بریس بر مبنای رشد است. بنابراین در فردی که رشد وی متوقف شده است معمولاً بریس در درمان وی اثری ندارد. برای متوجه شدن اثر بریس مثالی میزنیم فرض کنیم نهال درختی کج است. برای صاف کردن آن از قدیم الایام چوب راستی در کنار نهال قرار می‌دهند و نهال را با نخ یا طناب به دور چوب راست میبندند. با افزایش رشد درخت به تدریج نهال صاف می شود. قاعدتاً هرچه نهال جوان تر و باریک تر باشد نتیجه بهتری از این کار خواهیم گرف. در قوس های بالاتر از ۵۰ درجه و در مواردی که اسکولیوز بیمار پیشرفت می کند یعنی از درجه کمتری به درجه بیشتری تبدیل می شود ، لازم است که بیمار مورد عمل جراحی قرار گیرد.
جراحی اسکولیوز چیست ؟
اسکولیوز را به دو دلیل عمل می کنیم یکی به علت مسائل زیبایی و دیگری در اسکولیوز های پیش رونده .
معمولاً اسکولیوز های بیشتر است ۳۰ درجه از لحاظ زیبایی در بدن نوجوانان عمل می شوند خصوصا اگر قوس بیمار در ناحیه کمر باشد. زیرا در این گونه جوانان شانه ها و لگن بیمار در یک سطح نیست.
در مواردی نیز اسکولیوز را برای جلوگیری از پیشرفت آن عمل می کنیم. به طور کلی قوس بالاتر از ۴۰ درجه در افرادی که در حال رشد هستند و قوس بالاتر از ۵۰ درجه در بیمارانی که رشد آنها تمام شده است نیاز به جراحی دارند.
نتیجه عمل جراحی اسکولیوز
هرچه در سن پایین تری انجام شود جراحی نتیجه بهتری دارد. امروزه با پیشرفت جراحی نتیجه عمل جراحی اسکولیوز ها خوب است و در حدود ۲ درصد موارد احتمال ضایعه عصبی برای بیمار وجود دارد و معمولاً اسکولیوز ها با یک روش جراحی از پشت با گذاشتن پیچ در مهره ها و وصل کردن آنها به یک میله به میزان قابل قبولی بهبود می یابند. چون اکثر قوس اسکولیوز در ناحیه پشتی است. معمولا محدودیت حرکتی برای بیمار ایجاد نمی شود و بیمار می تواند به جلو و عقب خم شود. هر چه سن اسکولیوز بالاتر می‌رود ، عمل جراحی ، مشکل‌تر میشود ، زیرا ستون فقرات انعطاف پذیری خود را از دست می‌دهند و جراح مشکل‌تر میتواند اسکولیوز را اصلاح کند. در اسکولیوزهای پیشرفته و غیر قابل اصلاح دو عمل جراحی برای بیمار انجام میشود. اول از جلو قفسه سینه را باز می کند و دیسک های بیمار را برمی دارند تا ستون مهره ها قابل انعطاف شوند و از پشت نیز برای بیمار پیچ گذاشته میشود و پیچ ها به دو میله موازی در طرف راست و چپ متصل میشوند و پیوند استخوانی داده میشود تا اسکولیوز اصلاح شود. در مورد کودکانی که در حال رشد هستند ، از میله های قابل رشد استفاده می کنند .یعنی هر ۶ ماه کودک مراجعه میکند و جراح میله های بیمار را بلند تر می کند تا تنه بیمار نیز رشد کند.
جراحی اسکولیوز مادرزادی
اصول جراحی اسکولیوز مادرزادی ، برداشتن مهره ای است که کامل تشکیل نشده و به عبارت دیگر برداشتن نیم مهره است و این کار هم از طریق عمل از طریق پشت قابل انجام است ونتیجه جراحی نیز خوب است قاعدتاً هرچه عمل در سنین پایین تر این کار انجام شود نتیجه بهتری می دهد. در اسکولیوز شیرخواران نیز چون یک طرف رشد بیشتری دارد یک طرف رشد کمتری دارد طرفی که رشد بیشتری دارد را اگر پیوند استخوانی بدهیم معمولاً ، افزایش سن و رشد مهره ها در آینده باعث میشود ستون مهره ها صاف شود.
بهترین نوع بریس برای اسکولیوز چیست؟
بهترین نوع بریس برای اسکولیوز، بریس میلواکی است. این نوع بریس تا گردن بیمار را می‌گیرد و با تغییراتی که بر اساس شکل قوس بیمار در داخل این بریس داده می شود باعث فشار در قوس بیمار می شود و با افزایش رشد به تدریج اسکولیوز بیمار بهتر میشود یا لااقل جلو پیشرفت آن گرفته می شود.نوجوانان ایرانی معمولاً بریس میلواکی را نمی‌پسندند، زیرا حلقه ای در گردن بیمار پیداست در این گونه موارد از بریس دیگری به نام بریس بوستون استفاده میشود که تا زیر بغل است.
سوال: ( نریمان کریمی )سلام وقت بخیر ،من از خیلی وقت پیش درد کمر دارم ولی چند روزی میشه که درد کمر خیلی کم شده بجاش لگن درد گرفتم در حدی که به سختی میتونم بصورت کجکی راه برم .
اگه امکانش هست در جهت بهبودی راهنمایی کنید ممنون
پاسخ: سلام دوست عزیز
ابتدا باید معاینه و برای شما ام‌آر‌آی و نوار عصب گرفته شود و پس از تشخیص بیماری درمان برای شما شروع شود معمولاً بیماری که دچار کجی ستون مهره ها می شود در ام آر آی برای تشخیص دیسک داده می شود.
سوال: ( نرگس یزدانی )با سلام
من 40 سال دارم. یک سال پیش مهره های 4 و 5 ام زا جراحی گردند. جای دیسک. نمی تونستم راه برم که مجبور به جراحی مجدد بعد از چهار ماه در مهره های ال1 تی 12 شدم. دردهای شدیدی در کل ستون فقرات خصوصا مهره های پایین یعنی کمز و لگن دارم. همین طور پای راستم که از جراحی دوم به بعد گز شدید در ساق پا و پاشنه دارم. دوبار تزریق انجام دادند که کمی از گز گز را کم گرد. اما الان هم چیزی به پام برخورد می کنه سوزش شدیدی حس می کنم. پی دو تا دکتر رفتم یکی می گه دچار رماتیسم ستون فقرات و کیفوز هستی که کیفوز هم یه دلیل فشاری که مهره های کار گذاشته شده در مهره های بالا هست. پزشک دیگه میگه علام ام اس را داری و باید تحت نظر باشی. خلاصه اینکه فقط دارم عذاب می کشم. درهای شدید که موجب لنگش هم شده. لطفا بفرمایید چیکار کنم
پاسخ: سلام دوست عزیز
شما بیمار پیچیده ای هستید . باید به پزشکی که قبلا شما را مورد عمل جراحی قرار داده است مراجعه کنید . بهتر است فقط یک پزشک را انتخاب از مراجعه به پزشکان متعدد خودداری کنید.
سوال: ( حامد دبیری )با عرض سلام و احتمال
جناب دکتر شرح مختصری از مورد کمر دردی که مواجه هستم برایتان مینویسم.
1.تقریبا از یک سال پیش نوعی کمر درد را تجربه کردم که بدین شکل بود که وقتی زیاد می ایستادم یا پیاده روی میکردم مثلا دو سه ساعت ، کمرم خشک میشد و باید می نشستم یا دراز میکشیدم تا بهتر شود رفته رفته این مورد شدید تر شد طوری که دردی در پای راستم نیز احساس کردم و بعد یک مدت ایستادن یا پیاده روی باید مینشستم یک جایی یا دراز میکشیدم به نحوی که بعد از نشستن که کمی قوز میکردم و خودمو شل میگرفتم و کمر قوس بر میداشت بهتر میشد درد البته این خم شدن بعد از نشستن با درد شدیدی همراه بود و حتی با گردش کمر به سمت راست و چپ یک صدای تق می آمد (مانند حرکتی که بندهای انگشتان دست را به صورت عادت فشار میدهیم و صدای تق میاید و میگویند برای مفاصل خوب نیست)
2.در اواسط آذر ماه درد پا پیوسته ادامه دار شد و چند روزی همچنان درد میکرد تا به دکتر مراجعه کردم معاینه کردند و دیسک تشخیص ندادند بعد عکس ام ار ای نوشتند که در ریپورت ام ار ای هم گزارش دیسک نداده بودند(قبلا هم حدود دو سال قبل به خاطر گرفتگی پا ام ار ای دادخ بودم دیسک گزارش نشده بود)اما دکتر گفت دیسک و دارو گاباپنتین و باکلوفن نوشتن ، بعد رفته رفته دردها شذید شد و حتی از گردن تا کمر ماهیچه های پشتم به شدت گرفته شد طوری که با ماساز مشخص شد شبیه گلوه های سنگ هستند و از اذر ماه بالاجبار فقط ذر حال استراحت بودم و درد کمر از نقطه نزدیک دنپالچه شروع شده و به کل پا سرایت میکند
3.اکنون گرفتگی تا حد زیادی رفع شده اما هنوز در نیمه سمت راست بدنم و ران پا گرفتگی ها وجود دارد به طوری که در ایستادن طولانی مدت گرفتگی عود میکند همچنین درد کمر است و در راخ رفتن زیاد پادرد هم اضافه میشود
4.دور دوم دارو توسط پزشک دیکر قبل عید ایندو متاسین و تزازدین بود که به مدت یک ماه مصرف کردم
5.خم شدن به جلو و عقب و راست و چپ ، حرکت رو پاشنه و انگشت پا دردی در کمر حس نمیکنم اما به حالت چمباتمه نمیتونم بشینم (در دستشویی ایرانی)و گاهی بهشت مه میخوابم درد استخوان کنار استخوان دنبالچه (احتمالا خاجی)احساس میکنمو در خوابیدن به طرفین پا جمع احساس راحتی میکنم و شب که خوابیدم صبح ها دردم بهتر میشود پشت میز نشینی هم دردم را بیشتر میمندنوعی از درد خشک شدگی و درد استخوان حس میکنم
6.اگر راهنمایی کنید ممنون میشوم (ایا احتمال دارد گرفتگی اعصاب سیاتیک را درگیر کرده باشد؟یا شروع درد که با ایستادن طولانی شروع و با نشستن و خم کردن کمر با دردشدید همراه بودو بعد با چرخش به راست و چپ گویا از تقطه مفصلی صدای تق می امدنشانه چیست؟
پیشاپیش از لطف شما نهایت قدردانی را دارم
پاسخ: سلام دوست عزیز
شما یک بیمار پیچیده هستید. باید دیده شوید. معمولاً این گونه بیماران ممکن است مشکلات روحی یا مشکلات ناشی از شیوه زندگی داشته باشند. یا کم ورزش می کنند. اگر هم ورزش می کنند غلط ورزش می کنند. صدایی که در هنگام حرکت در ستون مهره ها ایجاد می شود. نشانه اختلال و بیماری و بد کار کردن مفاصل پشت ستون مهره ها است که در اصطلاح پزشکی فاست facet نامیده می شود. و این گونه بیماران معمولاً کمر درد دارند اما ام آر آی آنها طبیعی گزارش میشود. در مورد مشکلی که در عضلات پشت خود بیان کرده اید ، می تواند ناشی از گره های عضلانی باشد.
سوال: ( سید حمید موسوز )سلام وقت بخیر دکتر جان من سال ۷۶ اسکولیوز ستون فقرات داشتم و شیراز توسط دکتر نورایی عمل شدم و خدا رو شکر تا الان مشکلی نداشتم .سوالی داشتم خدمتتون که آیا میشه پلاتینها رو در بیاریم .یا اصلا نمی شود پلاتینها رو در بیاریم.ممنون
پاسخ: معمولاً پیچ ها و میله ها را پس از عمل جراحی اسکولیوز خارج نمی کند
سوال: ( سید حمید موسوی )سلام وقت بخیر .من ۲۰ سال پیش اسکلویوز داشتم و عمل کردم دور مهره های کمرم را پلاتین انداختم الان مدتی هست که اذیتم میکند میخاستم ببینم ایا میشود که پلاتینها را دربیاورم چون الان من ۳۹ سال سن دارم .ممنون
پاسخ: سلام دوست عزیز
معمولاً پیچ ها و میله هایی که برای اسکولیوز به کار می روند را بهتر است برندارید. مگر اینکه پیچ ها و میله ها شکسته باشند یا روی اعصاب فشار بیاورند.
سوال: ( جمال محمودی )سلام.خسته نباشید .من دوسال پیش دردشدیدداشتم. بعضی وقت ها سیاتیک سمت راستم درد می کرد از باسن شروع تا انگشت پاهم بی حس می شد.الان بازهم شدید شده تمام نشانه های گذشته را دارم.شماچه راهی راپیشنهادمی کنید؟
پاسخ: سلام ، استفاده از فیزیوتراپی و لیزر در داخل دیسک و تزریق های ستون فقرات پیشنهاد می شود. ولی همه اینها منوط به دیدن بیمار و بررسی وی می باشد.
سوال: ( فاطمه ارجمندزاده )سلام ۲۳سالمه و ده سال پیش عمل جراحی اصلاح اسکولیوز انجام دادم.مدت دو هفته اس که دردی توی ساق و ران پام حس میکنم .
پارسال هم درد گرفتگی بعد از ورزش سراغم اومد مثل همین درد که باعث بی حسی اندام تناسلی شد چون یبوست هم داشتم که فکر می کردم بخاطر اونه،به متخصص مراجعه کردم گفت افتادگی روده داری.الان تحت درمانم ولی دوباره اون درد برگشته لطفا راهنماییم کنید
پاسخ: سلام ، از روی آنچه که شما گفته اید نمی توان به سوال شما پاسخ داد. فردی که قبلا اسکولیوز عمل شده است و اکنون دچار درد اندام تحتانی شده است ممکن است دچار دیسک کمر شده باشد و در مورد دیگر مسایلی که گفتید باید توسط متخصص گوارش و متخصص اورولوژی دیده شوید و برای بیمار نوار مثانه گرفته شود.
سوال: ( فاطمه )سلام خسته نباشید ببخشید بیماری انحراف ستون فقرات در سن ۲۰ سالگی درمان قطعی داره؟؟
پاسخ: سلام ، سوال شما یک سوال کلی در جواب آن در مورد هر بیماری متفاوت است. بیمار باید دیده شود و رادیوگرافی های لازم برای بیمار درخواست شود و میزان انحراف ستون فقرات اندازه گیری شود. بعضی بیماران نیاز به جراحی دارند و بعضی بیماران هم تحت نظر قرار داده می شوند.