یکی از پیشرفت های مهم انسان استفاده از جراحی در درمان بیماری ها بود که تقریباً انسان به فکر افتاد که به جای باز کردن بدن انسان و رسیدن به عضوی که قرار است جراحی بشود اگر بتواند از یک دوربین استفاده کند ایده آل خواهد بود. به همین جهت آندوسکوپ اختراع شد. البته قبل از درست شدن آندوسکوپ سالها انسان در تمام رشته های جراحی از میکروسکوپ برای انجام عمل جراحی استفاده می کرد. پس از اختراع آندوسکوپ تقریباً این وسیله استفاده می شود. مزایای استفاده از آندوسکوپ در جراحی دیسک کمر این است که عضله ها و استخوان هایی که کانال نخاعی را پوشانده اند لازم نیست صدمه بخورد یا برداشته شوند.
در جراحی آندوسکوپی دیسک کمر ابتدا یک سوزن وارده فضای دیسکی می شود و سپس چند لوله که مانند آنتن رادیو هستند وارد بدن می شوند ، یعنی ابتدا یک لوله باریک بر روی سوزن لغزانده می شود و سپس لوله بزرگتر و سپس لوله با قطر بیشتر تا بالاخره یک لوله ای که بتوان آندوسکوپی را از آن رد کرد و وارد فضای دیسک می شود و به این ترتیب دیسک بیمار برداشته می شود و قاعدتا عمل آندوسکوپی نسبت به عمل باز عمل کوچکتری است و بیمار پس از عمل درد کمتری دارد و زودتر به کار خود برمی گردد.
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
آندوسكوپي جهت دستگاه گوارش از سالها پيش شروع شد. با گذشت زمان در جراحي شکم نیز وارد شد که به این روش جراحی اصطلاحا لاپاراسكوپي گفته می شود در این روش جراحی بجای باز کردن شکم با انجام چند سوراخ كوچك در روی شکم و وارد کردن لاپاروسکوپ اعمال جراحی انجام می شود مثلا کیسه صفرا برداشته می شود.از چندین سال قبل آندوسكوپ وارد سيستم جراحي اعصاب و جراحی ستون فقرات وارد شده است. این روشها روشهای کم تهاجمی نامیده می شوند.جراحي هاي ستون فقرات خصوصاً جهت برداشتن ديسك كمر از این روش استفاده می شود.
باید توجه داشت که در هر بیماری نمی توان از این روش استفاده کرد و در موارد خاص مي توان ديسك كمر را با انجام آندوسكوپي برداشت. در این روش جراحی و نتيجه عمل برابر با روش جراحی باز است و عوارض عمل کمتر می باشد زیرا دستکاری نسوج کمتر انجام می شود. در روش جراحی آندوسكوپي ديسك كمر برش پوستي حدود 1.5 تا 2 سانتي متر داده می شود در حالیکه در جراحی باز حدود 5 سانتی متر برش داده می شود بنابراین به عضلات اطراف ستون مهره کمترین دستکاری انجام می شود.
علاوه بر آن ريشه عصبي و دورا کمتر دستكاري می شود و بنابرین چسبندگي كمتر است. در این روش بيمار در همان روز عمل جراحي مي تواند از بيمارستان مرخص شود. دوره نقاهت این روش نیز کمتر از از روش جراحي باز کمری می باشد.
اندیکاسیون ( کاربرد جراحی آندوسکپی دیسک کمر در مواردی است که ديسك كمری در يك يا حداكثر دو فضا باشد، ب ديسك بصورت يك طرفه پاره شده باشد. بیمار تنگی کانال نخاعی قابل ملاحظه نداشته باشد. بنابرین کسانی که درد هر دو اندام تحتانی دارند و یا دیسک آنها در قسمت مرکز ی ستون فقرات و در خط وسط پاره شده است از این روش سود نمی برند .
آندوسکوپی دیسک کمر به دو روش ترانس فورامینال و اینتر لامینار انجام می شود. برای عمل دیسک بین مهره ای پنجم کمر و اول کمر ( L5-S1) بصورت اینتر لامینار و در سطوح بالاتر ( L4-L5 بصورت ترانس فورامینال انجام می شود.این عمل هم با بی حسی موضعی و تزریق آرام بخش هم تحت بیهوشی عمومی انجام می شود .
شانس بهبودی دیسک در آندوسکوپی 90 درصد است. درصورتی که در جراحی حدود 86 درصد است. در عمل جراحی برای دسترسی به دیسک قسمتی از استخوان مهره که لامینا نامیده میشود ب برداشته می شود، در صورتی که در آندوسکوپی هیچ قسمتی از استخوان مهره برداشته نمی شود.
عوارض آندوسکوپی حدود چهاردرصد است و شایع ترین عارضه آن گز گز و درد در مسیر ریشه عصبی است که در 10 درصد موارد پیش میآید و معمولا ک در طی چند هفته بهبود میابد.
مراحل جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
عمل جراحی دیسک کمر یا آندوسکوپی دیسک کمر در صورتی انجام میشود که یک دیسک فشرده یا متورم در ناحیه کمر وارد علائم مزاحم شود و درمان‌های مانند فیزیوتراپی، داروها یا تزریقات موثر نباشند. این عمل جراحی می‌تواند به تسکین علائم درد و علائم مرتبط با فشار بر روی عصب‌ها کمک کند. در زیر مراحل معمول جراحی دیسک کمر توضیح داده شده است:
1. آماده‌سازی بیمار:
- بیمار به بخش عملیات منتقل میشود.
- بیمار در حالت بیهوشی قرار می‌گیرد. معمولاً این عمل با بیهوشی کلی انجام میشود.
2. پوشش و آماده‌سازی منطقه عمل:
- منطقه کمری (لومبار) تمیز میشود و بافت پوستی روی آن تحت عمل قرار می‌گیرد.
- یک برش افقی کوچک در این منطقه انجام میشود.
3. دسترسی به ناحیه دیسک:
- پزشک با استفاده از ابزارهای جراحی مخصوص به دیسک دسترسی پیدا می‌کند.
4. برداشتن بخش متضرر از دیسک:
- بسته به شرایط، بخش‌های متضرر از دیسک که فشرده یا متورم هستند برداشته می‌شوند. این مرحله ممکن است به کمک ابزارهای جراحی یا لیزر انجام شود.
5. آزادسازی عصب:
- در صورتی که دیسک فشاری بر روی عصب‌های محیطی داشته باشد، عصب‌ها آزاد می‌شوند تا از فشار واهل شوند.
6. بستن بخش عمل:
- پزشک با استفاده از طریق دوخت، پوست را می‌بندد.
7. بیماری از بیهوشی خارج میشود:
- بیمار از بیهوشی خارج میشود و به بخش نگهداری منتقل میشود.
8. بعد از عمل:
- بیمار باید چند روز در بیمارستان بماند تا بتواند بهبودی کند و اطمینان حاصل شود که علائم مرتبط با دیسک کمر کاهش یافته است.
بعد از عمل، برنامه توجهات پساعملیاتی شامل استراحت، فیزیوتراپی و ممارسات خاص برای حفظ و بهبود انعطاف‌پذیری و قوام عضلات پشتی توصیه میشود. همچنین، ممکن است داروهای مسکن و ضد التهاب داده شود.
لازم به ذکر است که هر عمل جراحی خاصی ممکن است بستگی به شرایط بالینی هر بیمار و توصیه‌های پزشک داشته باشد. همچنین، این مراحل به تنهایی ممکن است بر اساس تکنیک‌ها و تجهیزات مورد استفاده در هر مورد متغیر باشد.
مزایای جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر یا میکرودیسکتومی کمر، یک روش جراحی کم تهاجمی است که با استفاده از تجهیزات آندوسکوپیک (میکروسکوپ‌های کوچک) صورت می‌گیرد. این روش در مقایسه با روشهای باز دیسکتومی کمر (که نیازمند برش‌های بزرگ در پوست و بافتهای عمیق می‌باشد) دارای مزایا و مزایای خاصی است:
1. کاهش تهاجم: یکی از بزرگترین مزایای جراحی آندوسکوپی دیسک کمر این است که نیازی به برش‌های بزرگ در پوست و بافتهای عمیق ندارد. این به این معناست که تضرر به بافتهای اطراف و کاهش خطر عوارض عملیاتی مرتبط با برش‌های بزرگ به حداقل می‌رسد.
2. کمترین خونریزی و ورم: از آنجایی که این عمل جراحی با استفاده از تکنیک‌های مینیمال تهاجمی صورت می‌گیرد، خونریزی و ورم کمتری نسبت به جراحی‌های باز دیده میشود.
3. بازگشت سریع به فعالیت‌های روزمره: به دلیل تهاجم کمتر به بافت‌ها و زمان بهبودی کوتاه‌تر، بیماران معمولاً به سرعت به فعالیت‌های روزمره خود باز می‌گردند.
4. کاهش درد پس از عمل: به دلیل تهاجم کمتر، درد پس از عمل نیز کمتر و کمتر شدید است.
5. بیشترین دقت و دید بهتر: استفاده از آندوسکوپ به پزشک این امکان را می‌دهد که با دقت بیشتری به ناحیه مورد نظر دسترسی پیدا کند و عمل جراحی را انجام دهد. همچنین، بزرگنمایی تصاویر از طریق آندوسکوپ، دید بهتری را فراهم می‌کند.
6. بهبود سریع‌تر علائم: با تخلیص فشار از روی عصب‌ها، علائم مرتبط با فشار دیسک کمر معمولاً به سرعت کاهش می‌یابند.
7. کاهش خطر عوارض: به دلیل تهاجم کمتر و کاهش درد و خونریزی، خطر عوارض جراحی نیز کاهش می‌یابد.
8. بهبودی سریع‌تر: بیماران معمولاً در مدت زمان کوتاه‌تری بهبودی کامل می‌یابند و ممکن است بتوانند در کمترین زمان ممکن به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
لازم به ذکر است که هر عمل جراحی خاصی ممکن است بستگی به شرایط بالینی هر بیمار و توصیه‌های پزشک داشته باشد.
معایب جراحی آندوسکوپی دیسک کمر
هر چند که جراحی آندوسکوپی دیسک کمر مزایا و ارزش‌های بسیاری دارد، اما همچنین ممکن است معایبی نیز داشته باشد. در ادامه معایب ممکن این روش را ذکر می‌کنم:
1. تجهیزات و تکنولوژی پیشرفته: اجرای یک جراحی آندوسکوپی نیازمند دسترسی به تجهیزات و تکنولوژی پیشرفته است. در بعضی موارد، این تجهیزات در دسترس نیست یا هزینه‌ی بالایی دارند که ممکن است باعث محدودیت در انجام این روش شود.
2. مهارت و تجربه پزشک: جراحی آندوسکوپی به تجربه و مهارت بالای پزشک نیاز دارد. اگر پزشک مهارت لازم را نداشته باشد، ممکن است عملکرد ناکامی شود یا خطرات بیشتری به همراه داشته باشد.
3. محدودیت در دسترسی به نواحی عمیق‌تر: در برخی موارد، جراحی آندوسکوپی ممکن است دسترسی به نواحی عمیق‌تر و دورتر از مرکز عمل را محدود کند. این موضوع ممکن است برای موارد خاصی که نیاز به دسترسی دقیق و کامل به ناحیه‌های عمیق‌تر دارند، معضل باشد.
4. ممکن است به جراحی باز تبدیل شود: در برخی موارد، اگر پزشک در طول جراحی مواجه به مشکلات غیرمنتظره باشد یا به دلایل فنی دیگر به جراحی باز نیاز شود، این موضوع ممکن است رخ دهد.
5. خطرات عمومی جراحی: مانند هر عمل جراحی دیگر، جراحی آندوسکوپی نیز ممکن است به عوارض عمومی مانند عفونت، خونریزی و تشکیل گلبول‌های خونی اضافی (هماتوم) منجر شود.
6. خطرات مرتبط با بیهوشی: همچنین، همواره بیماری‌ها و مشکلات مختلفی می‌توانند مرتبط با بیهوشی در این نوع عمل جراحی باشند.
7. زمان مصرف شده: عمل جراحی آندوسکوپی ممکن است زمان بیشتری نیاز داشته باشد نسبت به روشهای باز دیسکتومی کمر.
مهم است که هر بیمار قبل از تصمیم به جراحی با پزشک خود مشورت کند تا بهترین روش برای شرایط خاص خود را انتخاب کند.
عوارض آندوسکوپی دیسک کمر
عمل جراحی دیسک با آندوسکوپ نیز مانند عمل باز ، دارای عوارض خاص خود است. ممکن است هنگامی که آندوسکوپ وارد فضای دیسکی می شود ، صدمه به ریشه عصبی وارد شود و بیمار پس از عمل دچار ضعف عضلانی و فلج پا بشود و علاوه بر این خطر عفونت پس از آندوسکوپی وجود دارد. گرچه در هنگام عمل آندوسکوپی با مقدار زیادی آب در محل عمل شستشوی زیادی انجام می گیرد و تعداد کمی میکروب در محل عمل باقی می ماند، ولی باز هم بالقوه خطر عفونت وجود دارد. گاهی ممکن است جراح به قصد آندوسکوپی بیمار را به اتاق عمل ببرد ولی در حین عمل متوجه شود که با آندوسکوپ نمیتوان کار را انجام داد در نتیجه عمل باز برای بیمار انجام دهد.
محدودیت استفاده از آن در عمل آندوسکوپی دیسک کمر چیست ؟
آندوسکوپ برای دیسک های بالای کمر خوب است اما در دیسک های بین مهره ای S1-L5 و در واقع آخرین دیسک بین مهره ای است که معمولا نمی توان از آندوسکوپ استفاده کرد، زیرا لگن بیمار اجازه نمی دهد که آندوسکوپ وارد فضای دیسک شود. علاوه بر آن در مواردی که بیمار درد دو طرفه دارد ، در مواردی که دیسک بیمار مرکزی است، محدودیت هایی برای وجود آن در عمل آندوسکوپی وجود دارد. در بیمارانی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند نیز به دلیل این که سوراخ بین مهره ای کوچک است معمولاً نمیتوان آندوسکوپ را وارد فضای دیسکی کرد یا گاهی لازم است برای وارد کردن آندوسکوپ در فضای دیسکی با دریل های مخصوصی ابتدا تنگی کانال نخاعی را بردارند و سپس آندوسکوپ را وارد فضای دیسک کنند.
نتایج عمل اندوسکوپی دیسک کمر چیست؟
در مواردی که بیمار مناسب باشد نتایج عمل دیسک کمر عالی است و حدود ۸۰ درصد بیماران بهبود پیدا می کنند. در عمل آندوسکوپی دیسک کمر عملا تکه پاره شده دیسک را برمی دارند و بقیه دیسک توسط بافت جوشگاهی یا بافت اسکار جوش میخورد و سوراخی که در حلقه دیسک وجود داشت بسته می شود و فشار از روی ریشه عصبی برداشته می شود و درد بیمار خوب می شود. چه
دیسک هایی را میتوان با جراحی آندوسکوپی دیسک درمان کرد؟
۱ - برای درمان آندوسکوپی دیسک بیماران انتخاب می شوند که درد یک طرف دارند. مثلا درد سیاتیکی پای چپ یا راست دارند. بنابراین اگر بیماری درد سیاتیکی در دو طرف راست و چپ داشته باشد، معمولاً مناسب برای عمل آندوسکوپی نیست.
۲ - بیمارانی مناسب برای آندوسکوپی دیسک هستند که درد اندام تحتانی یا درد سیاتیک آنها بیشتر از درد کمر باشد بنابراین بیمارانی که فقط درد کمر دارند معمولاً مناسب برای آندوسکوپی نیستند.
۳ - بیمارانی که در ام آر آی آنها علائم کلسیفیه شدن یا استخوانی شدن دیسک دیده نشود یا پارگی دیسک در یک طرف باشد مناسب برای عمل آندوسکوپی هستند. بنابراین بیمارانی که دیسک آنها در مرکز قرار گرفته یا دچار کلسیفیه استخوان شده است برای این کار مناسب نیستند.
۴ - بیمارانی که علاوه بر پارگی دیسک ، تنگی کانال نخاعی دارند ، معمولاً مناسب برای عمل آندوسکوپی نیستند زیرا نمیتوان آندوسکوپ را وارد از طریق سوراخ بین مهره تنگ وارد فضای دیسکی کرد.
پرسش‌های متداول:
1. آیا جراحی آندوسکوپی دیسک کمر دردناک است؟
جراحی آندوسکوپی دیسک کمر با کمترین درد و عوارض پس از جراحی همراه است.
2. آیا نیاز به بستری طولانی دارد؟
بیماران معمولاً بعد از جراحی آندوسکوپی دیسک کمر نیاز به بستری طولانی مدت ندارند و می‌توانند به فعالیت‌های روزمره بازگردند.
3. آیا این روش برای همه مناسب است؟
بیمارانی که دارای مشکلات دیسک فشرده در ناحیه کمر هستند، می‌توانند از جراحی آندوسکوپی دیسک کمر بهره‌مند شوند.
4. آیا باید بعد از جراحی به فیزیوتراپی مراجعه کرد؟
پزشک شما ممکن است برنامه‌ای از جلسات فیزیوتراپی توصیه کند تا بهبودی شما را تسریع دهد.
5. آیا این روش ماندگاری دارد؟
بله، جراحی آندوسکوپی دیسک کمر به طور معمول به مشکلات دیسک کمر پایان می‌دهد و نیاز به جراحی‌های دیگری ندارد.
