دیسک گردن و راه‌های درمان آن؛ از علائم اولیه تا جراحی

دیسک گردن وقتی دچار مشکل می‌شود که بالشتک‌های بین مهره‌های گردن فرسوده، ترک‌خورده یا بیرون‌زده شوند.

نتیجه‌اش می‌تواند فقط یک گردن‌درد خفیف باشد یا تا جایی پیش برود که درد به شانه و دست تیر بکشد، دست بی‌حس شود یا حتی راه‌رفتن دچار مشکل شود.

در این مقاله به زبان ساده توضیح می‌دهیم:

• دیسک گردن دقیقاً چیست و چه اتفاقی در ستون فقرات می‌افتد؟
• چه علائمی خفیف و کدام علائم «هشدار جدی» محسوب می‌شوند؟
• چه زمانی می‌توان با استراحت، دارو و فیزیوتراپی مشکل را کنترل کرد؟
• در چه شرایطی جراحی یا روش‌های پیشرفته لازم می‌شود؟

دیسک گردن چیست؟

بین هر دو مهره‌ی گردن، یک «بالشتک غضروفی» قرار دارد که به آن دیسک بین مهره‌ای می‌گوییم.

این دیسک دو بخش اصلی دارد:

• یک حلقه‌ی سفت و فیبری در بیرون
• یک هسته‌ی نرم و ژله‌ای در وسط

اگر بخواهیم راحت‌تر تصور کنیم:

• دیسک گردن شبیه لاستیک و تیوپ یک چرخ ماشین است.
• لاستیک = حلقه‌ی سفت بیرونی
• تیوپ = هسته‌ی نرم داخل

در حالت طبیعی، دیسک‌ها:

• فشار وزن سر و حرکات گردن را پخش می‌کنند؛
• اجازه می‌دهند گردن در جهات مختلف خم و راست و چرخانده شود؛
• از نخاع و عصب‌ها در برابر فشار مستقیم محافظت می‌کنند.

وقتی دیسک فرسوده یا پاره شود، بخشی از این هسته‌ی نرم به بیرون فشار می‌آید و به عصب یا نخاع برخورد می‌کند؛ این همان چیزی است که ما به آن «فتق دیسک» یا «دیسک گردن» می‌گوییم.

علائم دیسک گردن؛ از خفیف تا علائم خطرناک

دیسک گردن همیشه یک‌جور خود را نشان نمی‌دهد.

برای اینکه سردرگم نشوید، علائم را در سه دسته می‌گوییم:

۱. علائم خفیف و شایع

این علائم خیلی‌ها را می‌ترساند، اما همیشه به معنای مشکل شدید نیست:

• درد مبهم یا تیرکشنده در گردن
• خشکی گردن، به‌خصوص صبح‌ها یا بعد از نشستن طولانی
• درد گردن که با کار با کامپیوتر، خم شدن روی موبایل، رانندگی طولانی یا بلند کردن اجسام سنگین بدتر می‌شود
• سردردهایی که از پشت سر و گردن شروع می‌شوند (سردردهای سرویکوژنیک)
• گاهی درد بین دو کتف

در این مرحله ممکن است هنوز فشاری روی عصب نباشد و بیشتر عضلات و مفاصل درگیر باشند.

۲. علائم فشار روی ریشه عصب (رادیکولوپاتی گردنی)

وقتی بیرون‌زدگی دیسک روی ریشه عصبی فشار می‌آورد، درد و علائم از گردن فراتر می‌رود:

• درد تیرکشنده از گردن به شانه و بازو (معمولاً در یک طرف بدن)
• درد که ممکن است تا ساعد و انگشتان هم پایین برود
• گزگز، مورمور یا خواب‌رفتگی در مسیر عصب (مثلاً شست، سبابه، انگشت وسط یا انگشت کوچک)
• ضعف در گرفتن اشیاء (مثلاً لیوان از دست می‌افتد، در باز کردن درب شیشه مشکل پیدا می‌کنید)
• تشدید درد با سرفه، عطسه یا خم کردن گردن به جلو

مثال ساده:

مثل این است که سیم برق (عصب) را جایی بین دو قطعه گیر داده باشید؛ هر بار که گردن را تکان می‌دهید، آن نقطه‌ی گیر کرده تحریک می‌شود و درد یا برق‌گرفتگی به سمت دست می‌دود.

۳. علائم خطرناک (درگیری نخاع گردن / میلوپاتی)

در بعضی افراد، فشار دیسک فقط روی عصب دست نیست، بلکه روی خود نخاع است. این مرحله، مرحله‌ی شوخی‌بردار نیست:

• سنگینی یا سفتی در هر دو پا
• احساس می‌کنید پاها «فرمان نمی‌برند» یا به راحتی گیر می‌کنند
• اختلال تعادل؛ مثلاً تلو‌تلو خوردن یا ترس از افتادن
• ضعف واضح در هر دو دست یا هر دو پا
• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع یا احساس ناتوانی در کنترل کامل آن
• احساس شوک یا برق‌گرفتگی در دست و پا هنگام خم کردن گردن

🚨 اگر این علائم را دارید، موضوع جدی است.

این‌ها نشانه‌های درگیری نخاع گردن هستند و ممکن است نیاز به جراحی اورژانسی داشته باشید. در این شرایط باید فوراً به اورژانس یا فوق تخصص دیسک و ستون فقرات مراجعه کنید.

علت دیسک گردن چیست ؟

دیسک گردن مثل هر قطعه مکانیکی بدن، تا ابد سالم نمی‌ماند. چند عامل مهم در خراب شدن دیسک نقش دارند:

۱. فرسودگی با افزایش سن

• با بالا رفتن سن، دیسک مثل اسفنج خشک می‌شود؛ آبش کم می‌شود و خاصیت ارتجاعی‌اش را از دست می‌دهد.
• دیسک خشک، در برابر ضربه و حرکت، سریع‌تر ترک می‌خورد و آسیب می‌بیند.

۲. عوامل ژنتیکی (جنس دیسک)

• بعضی آدم‌ها از نظر ژنتیکی دیسک‌های قوی‌تری دارند، بعضی‌ها ضعیف‌تر.
• ممکن است یک نفر با کار روزمره دچار فتق دیسک شود و فرد دیگری با همان حجم کار مشکلی پیدا نکند.

۳. وضعیت نامناسب بدن و کار روزمره

• نشستن طولانی با گردن خم روی موبایل یا لپ‌تاپ
• کار با کامپیوتر بدون رعایت ارگونومی (مانیتور پایین، صندلی نامناسب)
• رانندگی طولانی بدون استراحت
• کارهای یدی سنگین و بلند کردن بار بدون تکنیک صحیح

این‌ها مثل این است که هر روز به دیسک گردن فشار اضافه بیاورید تا بالاخره جایی کوتاه بیاید.

۴. حرکات ناگهانی و ضربه

• تصادف، زمین‌خوردن، چرخاندن ناگهانی گردن، بلند کردن ناگهانی جسم سنگین
• این اتفاقات می‌توانند دیسکی را که قبلاً فرسوده شده، ناگهان پاره کنند.

۵. سبک زندگی ناسالم

• سیگار، کم‌تحرکی، اضافه‌وزن، ضعف عضلات گردن و شانه‌ها
• این عوامل خون‌رسانی و تغذیه‌ی دیسک را بدتر می‌کنند و روند فرسودگی را سرعت می‌دهند.

همانطور که در بالا گفته شد ، شکل اصلی دیسک‌ها کروی است و مانند بلبرینگ فشارها را به طور يکنواخت به تمام جهات منتقل می کنند .

هر دیسک شامل دو قسمت است :

1- بخش مرکزی بنام هسته دیسک که نرم و قوام ژله مانند دارد. به این قسمت، نوکلئوس پالپوزوس می‌گویند. هسته دیسک خاصیت انبساط و انقباضی دارد.

دیسک‌ها در طول روز مقداری از آب خود را از دست می‌دهند و درنتیجه ارتفاع آن ها کمتر شده، ولی با استراحت دوباره به طول اولیه خود برمی گردند. براین اساس، در اواخر روز به علت از دست دادن آب قد فرد 2 سانتی متر کوتاه تر از صبح است .

2- بخش محیطی که هسته دیسک را دربرمی گیرد. این قسمت، حلقه فیبری یا آنولوس فیبروزوس نامیده می‌شود. جنس بخش محیطی، فیبری غضروفی (فیبروکارتیلاژ) است و همانطور که ذکر شد از کلاژن درست شده است.

خاصیت ارتجاعی دیسک بستگی به ميزان آب موجود درهسته مرکزی و سالم بودن حلقه فیبری آن دارد. فشارهای اعمال شده به هسته دیسک به بخش محیطی دیسک انتقال می‌یابد. ازاین نظر، بخش محیطی در حفاظت از قسمت مرکزی نقش اساسی دارد.

تشخیص دیسک گردن چگونه انجام می‌شود؟

۱. شرح حال (گفت‌وگوی اولیه)

پزشک از شما می‌پرسد:

• درد از کجا شروع شده و به کجا تیر می‌کشد؟
• چه مدت است که درد دارید؟
• آیا گزگز، بی‌حسی یا ضعف هم دارید؟
• چه حرکاتی درد را بدتر یا بهتر می‌کند؟

همین توضیحات ساده، خیلی وقت‌ها مسیر تشخیص را روشن می‌کند.

۲. معاینه‌ی فیزیکی و عصبی

• بررسی دامنه حرکت گردن
• تست قدرت عضلات شانه، بازو و دست
• بررسی رفلکس‌ها و حس پوست (تا ببینند کدام ریشه عصبی درگیر است)
• در صورت شک به درگیری نخاع، راه رفتن و تعادل هم بررسی می‌شود.

۳. تصویربرداری

• MRI گردن: دقیق‌ترین روش برای دیدن دیسک، میزان بیرون‌زدگی و فشار روی عصب یا نخاع.
• رادیوگرافی ساده (X-ray): برای بررسی صاف شدن قوس گردن، فاصله مهره‌ها، تغییر شکل استخوانی.
• CT-اسکن: گاهی برای ارزیابی بهتر استخوان‌ها یا بعد از عمل جراحی استفاده می‌شود.

۴. تست عصب و عضله (EMG / NCV)

• وقتی علائم عصبی وجود دارد ولی تصویر یا معاینه پیچیده است، از این تست‌ها استفاده می‌شود.
• کمک می‌کند بفهمیم ضعف و گزگز واقعاً از دیسک گردن است یا مثلاً از فشار روی عصب در مچ یا آرنج (مثل سندرم تونل کارپال).

بیماری های دیسک گردن

بیماری دیسک گردن، یک بیماری ستون فقرات گردن است که به دلیل آسیب یا خرابی دیسک های بین مهره ای ایجاد می شود. دیسک ها در واقع مانند کمک فنرهایی هستند که بین مهره های ستون فقرات واقع شده اند و وظیفه دارند فشارهای مکانیکی را به طور مساوی در سراسر ستون فقرات گردنی و کمری توزیع کنند که به یک قسمت خاصی از دیسک فشار اضافه وارد نشود و حرکات بدن را بهبود بخشند.

اگر دیسک گردن خراب شود، می تواند به علت فشار بر روی عصب ها، درد و اختلالات عصبی ایجاد کند. بعضی از علائم دیسک گردن شامل درد گردن، درد شانه و بازو، احساس خستگی، اختلال در حرکت و محدودیت حرکت گردن هستند.

برای درمان دیسک گردن، روش های مختلفی وجود دارد، از جمله:

1. مصرف داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی: داروهایی مانند ایبوپروفن ، دیکلوفناک ، ملوکسیکام و ناپروکسن می توانند درد و التهاب را کاهش دهند.
2. فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی و درمان های فیزیوتراپی می توانند بهبود قابل توجهی در درمان دیسک گردن داشته باشند.
3. گردن بند طبی: استفاده از گردن بند طبی می تواند به حمایت از گردن کمک کند و درد را کاهش دهد.
4. روش های جراحی: در موارد شدید دیسک گردن، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید تا دیسک خراب شده درمان شود.

استفاده از درمان های جراحی غیر تهاجمی: برای کاهش درد و بهبود عملکرد، از درمان های غیر تهاجمی مانند تزریقات ستون فقرات و جراحی لیزری و جراحی آندوسکوپی نیز استفاده می شود.

آناتومی گردن

گردن، بخشی از بدن است که شامل ستون فقرات گردن، عضلات، عصب ها، عروق و انواع بافت های نرم دیگری است. گردن از پایین با تنه و از بالا با سر متصل می‌شود. گردن در واقع ساختمانی است که حرکت سر بر روی آن انجام می گیرد و حرکت سر در بینایی و شنوایی بسیار مهم است.

ستون فقرات گردن، شامل هفت مهره است و بین هر دو مهره، یک دیسک قرار دارد که به عنوان یک وسیله تحمل فشار در فعالیت های مختلف در گردن کار می کند.

عضلات گردن به دو دسته تقسیم می‌شوند: عضلات سطحی که برای حرکت سر و گردن به کار می‌روند و عضلات عمیق که برای حرکت مهره‌های گردن به کار می‌روند.

عصب ها و عروق گردن : عصب ها و عروق گردن نیز بخش مهمی از آناتومی گردن را شامل می شوند. اعصاب ستون فقرات گردنی، شامل اعصاب حسی و حرکتی است که سر، گردن، بازو و دست را از طریق مغز متصل می‌کند.

عروق نیز خون را به مغز و گردن می رسانند. به طور کلی عروق به دو دسته شریانی و وریدی تقسیم می‌شوند. شریان ها خون را به اعضا می رسانند و اکسیژن و مواد غذایی بافت ها را تامین می کنند و وریدها خونی که حاوی مواد سمی و CO2 است را به قلب و ریه بر می گردانند.

ساختمان دیسک بین‌مهره‌ای گردن چگونه است؟ 

دیسک بین مهره‌ای گردن یک ساختار نرم و شامل آب و مواد دیگر است که برای تحمل فشارها و حفظ فاصله بین دو مهره‌ در ستون فقرات گردن و همچنین جذب شوک‌های ناشی از حرکت‌های گردن به کار می‌رود.

دیسک به دو قسمت متفاوت تقسیم می‌شود: قسمت مرکزی و محیطی. قسمت مرکزی دیسک شامل هسته مرکزی نرم و مرطوب که شبیه ژل است و قسمت محیطی یا حلقه دیسک شامل لایه‌های بافت کلاژن است که به شکل حلقه هایی در دور دیسک قرار دارد و باعث می شود که هسته دیسک کاملا گرد باقی بماند.

دیسک بین مهره‌ای گردن در واقع یک ساختمان مکانیکی است که برای حرکت ستون فقرات گردن و پشتیبانی از آن، به کار می‌رود. هنگامی که گردن حرکت می‌کند، دیسک بین مهره‌ای نیز حرکت می‌کند و به عنوان یک اهرم بین دو مهره‌ عمل می‌کند تا فاصله و حرکت صحیح بین دو مهره حفظ شود.

با وجود اینکه دیسک بین مهره‌ای گردن برای تحمل فشارها و جذب شوک‌های حرکتی به کار می‌رود، به علت حرکات متوالی که در طول روز انجام می شود به تدریج فرسوده می شود و تقریبا گردن در یک روز بر حسب شغل های مختلف بین 6000 الی 18000 بار حرکت می کند. بنابراین در برخی موارد می‌تواند صدمه ببیند و باعث علائمی همچون درد گردن، درد شانه و درد بازو، و اختلال در حرکت و حس در دست‌ها و پاها بشود.

علائم ریشه‌ای 

دومین علامت شایع دیسک گردن به علت فشار به ریشه های عصبی ایجاد می شود و بر حسب این که بر کدام یک از ریشه های عصبی فشار وارد شود ، درد ممکن است به شانه ، بازو ، ساعد و یا انگشتان دست انتشار پیدا کند. چون دیسکها در اکثر موارد در یک طرف مثلاً طرف راست یا چپ دچار می‌شوند، معمولاً درد اندام فوقانی بیمار یک طرفه است.

علائم ریشه ای عبارتند از :

۱- انتشار درد از گردن به شانه

انتشار درد از گردن به شانه ، که معمولاً یک طرفه است و بیماری که دچار درد شانه است و معمولاً ریشه عصبی پنجم گردنی که C5 نامیده می‌شود تحت فشار است.  ریشه عصبی C5 در اثر پارگی های دیسک ۴ و ۵ (C4-C5) تحت فشار قرار می گیرد. 

۲- انتشار درد از گردن به بازو

 گاهی درد بیمار به بازو انتشار پیدا می کند که اگر در قسمت جلو بازو انتشار پیدا کند ، نشانه فشار به ریشه عصبی ششم گردنی یا C6 است و اگر درد به پشت بازو انتشار پیدا کند ، معمولاً نشانه فشار به ریشه عصبی هفتم گردن یا C7 است.

۳- انتشار درد از گردن به ساعد 

دردهایی که در قسمت جلو یا کناره خارجی ساعد انتشار پیدا می کنند ، معمولاً در اثر فشار به ریشه عصبی ششم گردنی یا C6 است ، و دردهایی که به پشت ساعد تیر می کشد نشانه فشارعصبی هفتم گردنی یا C7 است.

۴- انتشار درد به انگشتان دست 

دردی که به انگشت شست تیر میکشد ، نشانه فشار بر روی ریشه ششم گردنی یا C6 است و دردی که به دو انگشت سبابه یا میانی تیر می کشد نشانه فشار بر روی ریشه هفتم گردنی یا C7 است و دردی که به انگشت کوچک یا انگشت حلقه می زند ، نشانه فشار بر روی ریشه هشتم گردنی C8 است. اگر بیمار در چند سطح دیسک دچار بیماری دیسک باشد معمولاً مخلوطی از این علائم را نشان می دهد.

پس بطور خلاصه پارگی دیسک بین مهره‌ای سوم و چهارم C3-C4 باعث فشار بر روی ریشه عصبی چهارم گردن یا C4 می شود و این بیماران فقط دچار درد گردن هستند و معمولاً به اندام های فوقانی تیر نمی کشد. 

پارگی دیسک بین مهره چهار و پنجم C4-C5 باعث فشار بر روی ریشه عصبی پنجم گردن C5 می شود و این بیماران درد تیر کشنده به شانه دارند.

پارگی دیسک بین مهره پنجم و ششم C5-C6 باعث فشار بر ششم گردنی یا C6 می‌شود. این بیماران درد شان به جلو بازو ساعد و یا انگشت شست تیر می کشد. گاهی درد به ساعد تیر می کشد به قسمت خارجی ساعد می کشد ولی بیماران احساس گزگز و خواب رفتگی و بی حس شدن انگشت شصت دست را دارند.

پارگی دیسک بین مهره ششم و هفتم C6-C7 بر روی ریشه عصبی هفتم گردنی فشار وارد می‌کند. درد این بیماران به پشت بازو و به پشت ساعد و انگشت سبابه یا انگشت میانی تیر می کشد. در بعضی از افراد به جای تیر کشیدن بیمار احساس خواب رفتگی و گزگز و بی حسی در انگشت سبابه و انگشت میانی دارند.

پارگی دیسک بین مهره ای هفتم و اول سینه ای بر روی ریشه عصبی هشتم گردنی C8 فشار وارد می کند. درد و اینگونه بیماران به قسمت میانی بازو، قسمت میانی ساعد و سپس انگشت کوچک یا انگشت حلقه تیر می کشد. و گاهی به جای تیر کشیدن ، بیمار احساس خواب رفتگی و گزگز و بی حسی در انگشت کوچک دست یا انگشت حلقه می کند.

تشخیص دیسک گردن به کمک مجموعه‌ای از روش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی و نیز بررسی علائم بالینی انجام می‌شود. روش‌های تصویربرداری شامل رادیوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT scan)، مغناطیسی هسته‌ای (MRI) و روش‌های دیگر مانند مایلوگرافی، دیسکوگرافی می‌باشد.

همچنین برای تشخیص دقیق‌تر دیسک گردن، پزشک نیاز به بررسی علائم بالینی دارد که شامل درد و خستگی گردن، سردرد، درد در شانه و بازو، اختلال در حرکت گردن، خستگی و ضعف عضلانی، تنگی نفس و اختلال در تعادل و هماهنگی حرکتی می‌باشد.

در برخی موارد، برای تایید تشخیص دیسک گردن، پزشک ممکن است آزمایش‌های تخصصی دیگری را هم انجام دهد مانند آزمایش ام ار آی سی (EMG) و آزمایش سرعت انتقال عصبی (NCV).

بنابراین، برای تشخیص دقیق دیسک گردن، نیاز به معاینه توسط پزشک، استفاده از تصاویر تشخیصی و بررسی علائم بالینی و تاریخچه پزشکی دارید.

 حال انواع بیماری های دیسک را شرح می دهیم.

۱- بد کار کردن دیسک :

در این گونه موارد در ام آر آی دیسک ، اشکال مهمی در دیسک دیده نمی شود ، اما ساختمان های مولکولی آن به هم خورده است. دو نوع ماده مهم در هسته دیسک گردن وجود دارد. که یکی از آنها کراتین سولفات و نوع دیگر آن کندرویتین سولفات است.

هرچه ما جوان تر باشیم میزان و کندری سولفات ها بیشتر از کراتین سولفات است و در کسانی که دیسک آنها در معرض خرابی است به دلایل ژنتیک ، میزان کندرویتین سولفات کم است. همچنین در حلقه دیسک دو نوع کلاژن ۲ و ۱ وجود دارد. با افزایش سن کلاژن نوع ۲ کم شده و جای خود را به کلاژن نوع یک می دهد.

در این صورت در گردن ترکهای به وجود می آید که این ترک ها با افزایش حرکت ، مانند : همان چرخ پنچر که مثال زدیم باعث ترک خوردن بیشتر می شوند.

۲- ترکهای که در دیسک به وجود می آید :

به دلایل ژنتیکی در عده ای از افراد با گذشت زمان ترک هایی در داخل دیسک گردن پیدا می شود. اصولاً در دیسک گردن ، سه نوع ترک در سه محور طولی ، عرضی و ارتفاعی به وجود می آید. این ترک ها اگر از حدی بزرگتر شوند در ام آر آی دیده می شوند.

۳- از دست دادن آب دیسک :

مقدار قابل توجهی از ساختمان دیسک گردن را آب تشکیل می دهد و قاعدتاً ، هرچه دیسکی پرآب تر باشد نرم تر حرکت می کند و کار خود را بهتر انجام می دهد. اما با گذشت زمان در عده‌ای از افراد به دلایل ژنتیکی دیسک گردن ، آب خود را زودتر از افراد دیگر از دست می‌دهد.

اصولاً مقاومت دیسک در برابر نیرویی که به آن وارد می شود بسته به میزان آبی که دارد در داخل دیسک وجود دارد هرچه دیسک صاف تر باشد ، نیروی کمتری را می توانند تحمل کند. وقتی آب دیسک کم می شود ، دیسک گردن مستعد ترک خوردن می شود.

کم آب شدن دیسک را دهیدراتاسیون می گویند ، که در ام آر آی دیده می شود. در ام آر آی فرد طبیعی ، دیسک های نرمال ، خاکستری رنگ هستند. اما دیسکی که آب خود را از دست داده در ام آر آی به رنگ سیاه دیده می شود. به همین جهت آن را دیسک سیاه Black Disc می گویند. 

۴- برجسته شدن دیسک گردن :

همانطور که ذکر شد : حلقه دیسک از ۲۰ لایه کلاژن به هم تنیده شده مانند تایر ماشین درست شده است. و اگر مثلاً ده لایه از این لایه های کلاژن از داخل پاره شوند ، دیسک در آن قسمت برجسته می‌شود. درست مانند اینکه تایر ماشین در قسمتی برجسته و قلمبه شود. 

۵- پارگی دیسک :

در این موارد ترک های کوچکی که در داخل دیسک به وجود می آیند به تدریج به هم می پیوندند و بزرگتر می شوند و با یک افزایش فشار دیسک ، مثلاً با بلند کردن یک جسم سنگین یا یک سرفه ، هسته دیسک در داخل یکی از این شکاف ها وارد شده و آن را گشاد می کند و به بیرون می ریزد و بر روی ریشه عصبی فشار می‌آورد. 

۶- جدا شدن قطعه ای از دیسک گردن :

در این موارد قطعه ای از هسته که بیرون آمده است ، ارتباط خود را با هسته دیسک از دست می دهد و باعث فشار و ریشه عصبی می شود.

۷- باریک شدن و از بین رفتن دیسک :

در این حالت دیسک از بین می‌رود و ارتفاع فضایی دیسکی کم می شود.

علائم و نشانه های کمتر شایع دیسک گردن

 اگر نخاع توسط فتق دیسک گردن فشرده یا تحریک شود، علائم و نشانه‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

 ۱- درد ، سوزن سوزن شدن ، بی حسی و یا ضعف در هر دو دست ویا هر دو پا

 ۲- مشکلات هماهنگی عضلات یا اختلال در راه رفتن و تعادل 

۳- اختلال در کنترل ادرار و مدفوع 

 هر یک از این علائم نیاز به ویزیت فوری پزشکی دارد.

درمان دیسک گردن

درمان دیسک گردن به شکلی بستگی به شدت علائم و علت بروز آن دارد. در صورتی که علائم شما شدید نیستند، پزشک ممکن است شما را به مصرف داروهای ضد التهابی، آرام بخش‌ها، فیزیوتراپی و تغییرات سبک زندگی از جمله تمرینات کششی و تقویتی، ماساژ و استفاده از ظروف گرما و سردی مانند کیسه گرما و یخ‌زدگی، توصیه کند.

در صورتی که علائم شما شدیدتر است و درمان با دارو و فیزیوتراپی نتیجه نمی‌دهد، پزشک ممکن است به شما درمان‌های پیشرفته تری مانند تزریق استئروئید، تزریق داروهای ضدالتهابی موضعی، روش‌های روانشناختی، یا حتی جراحی پیشنهاد دهد.

لازم به ذکر است که درمان دیسک گردن باید با رعایت رهنمودهای پزشکی صورت گیرد. همچنین تغییرات در شیوه زندگی می‌تواند بهبود وضعیت شما را تسریع کند، به عنوان مثال از روش‌هایی مانند استفاده از بالش مناسب، جلوگیری از حرکات و رفتارهایی که فشار روی گردن را افزایش می‌دهند، و کاهش وزن (در صورت داشتن وزن اضافه) استفاده کنید.

آیا دیسک گردن خوب میشود؟

مقدمه رگرسيون خود بخود فتق دیسک کمر(پارگی دیسک کمر) در مواردی گزارش شده است. با این حال، رگرسيون خودبخودي دیسک های گردن به ندرت گزارش شده است. پیشرفت های اخیر در تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا (MRI) ، پیگیری فتق دیسک بین مهره ای را تسهیل کرده و رگرسیون خودبخودی را افزایش داده است. ما یک مورد از رگرسیون خودبخودی از فتق دیسک گردن را که با درمان طبی بدون هیچ گونه درمان جراحی گزارش می کنیم.

درمان دیسک گردن بدون جراحی

خبر خوب این است که بیشتر بیماران مبتلا به دیسک گردن، بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند؛ به‌شرطی که علائم خطرناک نداشته باشند و درمان را جدی بگیرند.

مرحله ۱: استراحت نسبی و اصلاح سبک زندگی

• چند روز تا چند هفته فعالیت‌های سنگین را کم کنید.
• مدت نشستن پشت کامپیوتر را کوتاه کنید و هر ۳۰–۴۰ دقیقه بلند شوید و حرکت کنید.
• از خم کردن طولانی گردن روی موبایل یا کتاب پرهیز کنید.
• وضعیت خواب را اصلاح کنید:
• بالش نه خیلی بلند، نه خیلی کوتاه
• ترجیحاً خوابیدن به پهلو یا طاق‌باز (نه روی شکم)

مرحله ۲: دارو (طبق نظر پزشک)

• مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد
• در صورت اسپاسم، شل‌کننده عضلانی
• گاهی داروهای مخصوص دردهای عصبی (برای گزگز و تیرکشیدن)

⚠️ هشدار: مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت مسکن‌ها می‌تواند به معده، کلیه و کبد آسیب بزند. حتماً نوع و دوز دارو باید توسط پزشک تنظیم شود.

مرحله ۳: فیزیوتراپی و تمرینات اختصاصی

• تمرینات کششی ملایم گردن و شانه‌ها
• تقویت عضلات اطراف گردن، شانه و پشت
• استفاده از مدالیته‌های فیزیوتراپی (گرما، سرما، جریان الکتریکی و …)
• آموزش وضعیت صحیح نشستن، ایستادن و کار کردن

فیزیوتراپی مثل آموزش «درست استفاده کردن از گردن» است؛ اگر تمرین‌ها را ادامه ندهید، احتمال برگشت درد زیاد است.

مرحله ۴: تزریق‌های تخصصی

در بعضی موارد منتخب و طبق نظر متخصص:

• تزریق داروهای ضدالتهاب در اطراف ریشه عصب یا فضای اپیدورال
• هدف: کاهش التهاب موضعی و شکستن چرخه درد
• این کار باید حتماً در شرایط استریل و تحت تصویربرداری (فلوروسکوپی یا سونوگرافی) انجام شود.

اگر با تمام این مراحل، درد شدید و ناتوان‌کننده باقی بماند یا ضعف پیشرونده داشته باشید، پزشک احتمالاً درباره گزینه‌های جراحی با شما صحبت می‌کند.

درمان دیسک گردن در طب سنتی

طب سنتی یعنی طبی که قبل از ورود طب مدرن اروپایی یا آمریکایی در دنیا رایج بوده است. مهمترین طب سنتی که جنبه های علمی هم دارد و هنوز هم در درمان پارگی دیسک گردن بکار می رود ،طب سوزنی است.

طب سوزنی از هزاران سال پیش در چین و ژاپن و کره متداول بوده و اساس آن بر این است که اگر نقاط خاصی را در اندام های بیمار فشار دهیم یا که سوزن بزنیم باعث می شود که درد گردن بیمار بهبود پیدا کند.

علاوه بر آن در طب سنتی دیگر کشورها از کشش گردن و از به کار بردن بادکش ها نیز استفاده می شده است. از نظر داروهای سنتی نیز زردچوبه ، پودر درخت بید نیز سالها در کشورهای مختلف به عنوان درمان درد گردن استفاده می شده است.

داروی دیسک گردن

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) به کاهش التهاب درمان دیسک گردن کمک می کنند. از آنجا که درد ناشی از فتق دیسک گردن ناشی از التهاب ریشه های عصبی و بافت های اطراف آن می باشد. NSAIDS شامل استامینوفن ، دیکلوفناک ، بروفن ، ناپروکسن معمولا در درمان اولیه فتق دیسک گردن توصیه می شود.

پزشک می تواند داروهای ضد درد را در کوتاه مدت تجویز کند. با توجه به ریسک بالای عوارض جانبی خطرناک ، داروهای تجویزی درد فقط در کوتاه مدت استفاده می شود، مثلاً به مدت یک یا دو هفته.

دیسک گردن یا هرنی ستون فقرات گردنی به معنی تخریب یا پاره شدن غضروفی که بین دو قسمت استخوانی ناحیه گردن قرار دارد است. داروهای مورد استفاده در درمان دیسک گردن، وابسته به شدت علائم بیمار و همچنین علت مقتضی آن است.

در بیشتر موارد، درمان دیسک گردن شامل ترکیبی از داروها، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر، عمل جراحی است. برخی از داروهای استفاده شده در درمان دیسک گردن عبارتند از:

ضد التهابات غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، ملوکسیکام: این داروها به کاهش التهاب و درد در ناحیه دیسک گردن کمک می کنند.

آنتی دپرسانت ها و آنتی کانوولسانت ها: داروهایی همچون آمیتریپتیلین و گاباپنتین که به کاهش درد و تسکین علائم دیسک گردن کمک می کنند.

مرکبات: برخی مرکبات مانند ویتامین C، بتا کاروتن و کلسیم ممکن است به بهبود سلامتی دیسک ها کمک کنند.

در هر صورت، برای انتخاب داروی مناسب در درمان دیسک گردن، باید بهترین گزینه را با پزشک خود مشاوره کنید.

تزریق 

اگر داروهای خوراکی و فیزیوتراپی به اندازه کافی درد فتق دیسک گردن را رفع نکند ، تزریق داروها ممکن است پیشنهاد شود. بیشتر تزریقات گردن با استفاده از فلوروسکوپی (هدایت اشعه ایکس) انجام می شود تا محل دقیق سوزن در ستون فقرات را مشخص کند.

هدف تزریق در درمان فتق دیسک این است که دارو را مستقیما در جایی که باید باشد، بدون آسیب رساندن به هیچ ساختمان حیاتی درون ستون فقرات ، مانند ریشه های عصبی ، رگ های خونی یا نخاع ، قرار دهند. دو تزریق رایج برای فتق دیسک های گردنی عبارتند از: 

۱- تزریق استروئید اپیدورال گردن : یک محلول استروئید به فضای اپیدورال (لایه بیرونی کانال نخاعی) تزریق می شود تا التهاب را کاهش دهد. این تزریق ، رایج ترین مورد استفاده برای فتق دیسک های گردن است. 

۲- تزریق دور ریشه عصب گردن : یک محلول استروئیدی در نزدیکی عصب نخاعی تزریق می شود، زیرا از طریق فورمن یا سوراخ بین مهره ای خارج می شود. این تزریق نیز برای کمک به تشخیص اینکه کدام ریشه عصب ممکن است باعث درد شود، مورد استفاده قرار گیرد.

چه زمانی جراحی دیسک گردن لازم می‌شود؟

جراحی آخرین انتخاب است، اما در شرایط زیر ممکن است تنها راه منطقی باشد:

1. فشار شدید روی نخاع با علائم میلوپاتی (مشکل در راه رفتن، تعادل، بی‌اختیاری)
2. ضعف واضح و پیشرونده در دست یا پا
3. درد بسیار شدید و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی، که زندگی روزمره را مختل کرده
4. بیرون‌زدگی بسیار بزرگ دیسک که در MRI همراه با علائم عصبی جدی دیده می‌شود
5. نوع دقیق جراحی (برداشتن دیسک، فیوژن مهره‌ها، استفاده از پروتز دیسک و …) بسته به شرایط بیمار، سن، تعداد سطوح درگیر و نظر جراح انتخاب می‌شود.

هدف جراحی:

برداشتن فشار از روی عصب یا نخاع و ایجاد یک فضای امن و پایدار برای آنها؛ نه صرفاً (پاک کردن عکس MRI).

انواع رایج جراحی دیسک گردن

1. برداشتن دیسک و جوش‌دادن مهره‌ها (ACDF): روش متداول برای خارج کردن دیسک آسیب‌دیده و پایدار کردن ستون فقرات.
2. جایگزینی دیسک با دیسک مصنوعی: در برخی بیماران منتخب برای حفظ حرکت گردن.

زندگی روزمره با دیسک گردن؛ چطور آسیب را کمتر کنیم؟

کار با کامپیوتر و موبایل

• مانیتور همسطح چشم یا کمی پایین‌تر
• صندلی با تکیه‌گاه مناسب و تنظیم ارتفاع
• کیبورد و موس نزدیک بدن، بدون کشیدن دست‌ها
• پرهیز از چرخاندن مداوم گردن به یک سمت
• کاهش استفاده از موبایل با گردن خم (بهتر است گوشی را کمی بالا بیاورید، نه این‌که گردن را پایین ببرید)

خوابیدن

• بالش متوسط، طوری که گردن در امتداد ستون فقرات باشد (نه شکسته بالاتر، نه افتاده پایین‌تر)
• خوابیدن روی شکم توصیه نمی‌شود؛ چون مجبورید گردن را شدیداً به یک سمت بچرخانید.

ورزش

• حرکات ممنوع:
• وزنه‌های سنگین بالای سر
• ضربات ناگهانی و حرکات انفجاری
• بعضی حرکات شدید یوگا یا ژیمناستیک که گردن را زیاد می‌چرخانند
• حرکات مفید (معمولاً بعد از تأیید پزشک):
• پیاده‌روی
• شنا (به‌خصوص کرال پشت)
• تمرینات کششی ملایم گردن و شانه زیر نظر فیزیوتراپیست

سوالات متداول

چگونه بفهمیم دیسک گردن داریم؟

گردن‌درد مداوم، درد تیرکشنده به شانه و دست، گزگز یا خواب‌رفتگی انگشتان و ضعف در گرفتن اجسام می‌توانند نشانه‌ی درگیری دیسک گردن باشند. تشخیص قطعی فقط با معاینه‌ی پزشک و در صورت نیاز تصویربرداری مثل MRI ممکن است.

آیا دیسک گردن باعث سردرد می‌شود؟

بله، درگیری مفاصل و عضلات گردن می‌تواند باعث سردردهایی شود که از پشت سر و گردن شروع شده و به سر انتشار پیدا می‌کند. سردردهای شدید یا همراه با علائم عصبی باید حتماً توسط پزشک بررسی شوند.

آیا دیسک گردن می‌تواند باعث سرگیجه شود؟

بعضی بیماران همراه با مشکلات گردن، احساس سرگیجه یا عدم تعادل دارند؛ اما سرگیجه علت‌های زیادی دارد و همیشه به دیسک گردن مربوط نیست. اگر سرگیجه شدید، مکرر یا همراه با علائم دیگر است، باید توسط پزشک معاینه شوید.

آیا دیسک گردن خودبه‌خود خوب می‌شود؟

در بسیاری از موارد، علائم دیسک گردن با استراحت نسبی، دارو و فیزیوتراپی کنترل می‌شود و نیازی به جراحی پیدا نمی‌کند. با این حال، روند بیماری و تصمیم‌گیری درباره‌ی نوع درمان باید تحت نظر متخصص باشد.

ورزش برای دیسک گردن مفید است یا مضر؟

در مراحل حاد، بعضی حرکات می‌توانند درد را تشدید کنند؛ اما در بلندمدت، تمرینات صحیح تقویتی و کششی نقش مهمی در بهبود و پیشگیری دارند. نوع و شدت تمرین باید توسط پزشک یا فیزیوتراپیست برای هر فرد تنظیم شود.

جمع بندی

دیسک گردن یک بیماری مشترک در بین افراد است که می‌تواند به علائمی شدید مانند درد، ایجاد مشکلات حرکتی و عصبی منجر شود. درمان دیسک گردن شامل درمان غیر جراحی و جراحی است. درمان غیر جراحی شامل فیزیوتراپی، تزریقات دارویی و تغییرات در شیوه زندگی است.

در صورتی که درمان غیر جراحی موفق نباشد، جراحی ممکن است به عنوان گزینه در نظر گرفته شود. جراحی دیسک گردن شامل روش‌های مختلفی مانند دیسککتومی، کورپکتومی، لامینکتومی و میکروسکوپی است. همانند سایر جراحی‌های دیگر، جراحی دیسک گردن هم با خطرات و عوارض مختلفی همراه است که باید در نظر گرفته شوند.

برای اطمینان از اینکه جراحی بهترین گزینه برای درمان شماست، بهتر است با پزشک خود در مورد خطرات و عوارض ممکن صحبت کرده و تصمیم خود را با اطمینان بیشتری بگیرید.

جهت تعیین نوبت با مطب دکتر قاسم اسحاقی تماس بگیرید:

۰۲۱۸۸۲۰۳۵۹۰ – ۰۹۹۶۴۶۶۴۱۳۲