علائم دیسک گردن شامل درد، ضعف عضلات و کاهش حساسیت در نواحی گردن، شانه‌ها، بازوها و دست‌ها است. این بیماری به دلیل فشردگی یا بیرون‌زدگی دیسک‌های بین مهره‌های گردنی ایجاد می‌شود که می‌تواند ناشی از فشار زیاد، صدمات ورزشی، تصادفات یا انجام فعالیت‌های تکراری با دست و بازو باشد. علائم دیسک گردن ممکن است در برخی افراد بدون درد آشکار باشد، اما اغلب شامل درد شدید و مستمر در گردن و شانه‌ها است که ممکن است تا بازوها و حتی انگشتان نیز گسترش یابد. ضعف عضلات نیز از جمله علائم دیسک گردن است که می‌تواند به مشکلاتی در کنترل حرکات دست‌ها و بازوها منجر شود و توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، کاهش حساسیت در نواحی تحت فشار و احتمال تورم و التهاب در صورت تحریک عصب‌ها و بافت‌های اطراف وجود دارد.
دیسک گردن می‌تواند به محدودیت در حرکت گردن، شانه‌ها و دست‌ها نیز بیانجامد. افراد مبتلا ممکن است در چرخاندن گردن، بالا بردن دست‌ها و انجام حرکات انعطافی مشکل داشته باشند. درمان دیسک گردن به شدت علائم بستگی دارد و از روش‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و تمرینات تقویتی گرفته تا جراحی در موارد حاد متغیر است.
راهکارهای درمانی برای کاهش علائم دیسک گردن
- استراحت: کاهش فعالیت‌های سنگین و اجتناب از بارگذاری زیاد بر روی گردن به مدت کوتاه می‌تواند به بهبود علائم دیسک گردن کمک کند.
- فیزیوتراپی و ورزش‌های تقویتی: تمرینات خاصی که تحت نظر فیزیوتراپ انجام می‌شوند، عضلات گردن و پشت را تقویت کرده و باعث بهبود ثبات و کاهش علائم دیسک گردن می‌شوند.
- داروها: پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) یا مسکن‌های دیگری را برای کنترل درد و کاهش التهاب توصیه کند.
- تزریقات موضعی: در مواردی، تزریق استروئید به نقاط مشخصی از گردن ممکن است باعث تسکین علائم دیسک گردن و کاهش التهاب شود.
- تراپی فشاری: استفاده از تکنیک‌هایی که فشار را بر روی نقاط خاص گردن وارد می‌کنند، ممکن است به کاهش درد و بهبود وضعیت دیسک‌ها کمک کند.
- کمک از وسایل حمایتی مثل کمربند گردنی: این وسایل گردن را در وضعیت مناسب قرار می‌دهند و فشار روی دیسک‌ها را کاهش داده، علائم دیسک گردن را تسکین می‌دهند.
- جراحی: در موارد حاد و هنگامی که دیسک به شدت بر روی نخاع فشار می‌آورد و علائم دیسک گردن با درمان‌های دیگر بهبود نمی‌یابد، جراحی ممکن است ضروری شود.
این روشها با توجه به شدت علائم دیسک گردن و وضعیت بیمار، به بهبود کیفیت زندگی و کاهش درد کمک می‌کنند.
دیسک گردن در کجا قرار دارد؟
دیسک گردن در ناحیه گردنی ستون فقرات قرار دارد و شامل هفت مهره است که با ساختارهای غضروفی به نام دیسک‌های بین مهره‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند. هر دیسک گردن از دو بخش تشکیل شده است: هسته ژلاتینی (نوکلئوس پولپوزوس) که در مرکز دیسک قرار دارد و بافتی نرم و ژلاتینی است، و حلقه خارجی (آنولوس فیبروزوس) که از بافتی سفت‌تر تشکیل شده و هسته را در مرکز خود نگه می‌دارد. این ساختارها باعث می‌شوند دیسک‌ها مانند بالشتک‌هایی برای جذب فشار و حرکات مهره‌های گردنی عمل کنند.
فتق دیسک گردن می‌تواند در هر نقطه‌ای از ستون فقرات اتفاق بیفتد، اما بیشتر در ناحیه گردن رخ می‌دهد. هنگامی که فتق دیسک رخ می‌دهد، هسته دیسک از حلقه بیرون زده و به عصب‌های مجاور فشار می‌آورد. علائم دیسک گردن، مانند درد، بی‌حسی، یا ضعف در بازو و دست، به شدت و محل فتق بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر فتق بین مهره‌های ۴ و ۵ یا ۵ و ۶ گردن باشد، علائم دیسک گردن معمولاً به صورت درد یک‌طرفه یا حتی دوطرفه ظاهر می‌شود. شدت علائم نیز به میزان فشاری که بر ریشه عصبی وارد می‌شود بستگی دارد؛ هرچه فشار بیشتر باشد، علائم دیسک گردن شدیدتر خواهد بود. در برخی افراد، وجود تنگی کانال نخاعی نیز می‌تواند علائم دیسک گردن را تشدید کند.
با توجه به اهمیت علائم دیسک گردن در تشخیص و درمان، شناخت این ساختارها و علائم مرتبط با آن برای بهبود و کنترل بهتر وضعیت بیمار حائز اهمیت است.
روش های تشخیص و درمان دیسک گردن
تشخیص دیسک گردن:
- مصاحبه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک در ابتدا با پرسیدن سوالاتی درباره علائم دیسک گردن، تاریخچه پزشکی و فعالیت‌های روزانه، به ارزیابی اولیه می‌پردازد. سپس با انجام معاینه فیزیکی، حرکت گردن، قوام عضلات و حساسیت‌های عصبی را بررسی می‌کند تا نشانه‌های آسیب‌دیدگی مشخص شوند.
- تصویربرداری پیشرفته: از روش‌های رایج تصویربرداری در تشخیص دیسک گردن، سی‌تی اسکن و ام‌آر‌آی هستند که به پزشک کمک می‌کنند تا وضعیت دیسک و میزان تاثیر آن بر نخاع و اعصاب مجاور را با دقت بالایی ارزیابی کند. این تصاویر، اطلاعات دقیقی درباره محل و شدت فتق دیسک فراهم می‌کنند.
درمان دیسک گردن:
- مراقبت‌های پزشکی اولیه: پزشک ممکن است استراحت موقت، استفاده از کمربند گردنی و توصیه‌های مرتبط با تغییر سبک زندگی را پیشنهاد کند تا به کاهش علائم دیسک گردن و فشار روی گردن کمک شود.
- داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و سایر داروهای مسکن به کاهش التهاب و کنترل درد کمک می‌کنند و ممکن است بخشی از برنامه درمانی باشند.
- فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی: تمرینات خاصی که توسط فیزیوتراپیست تجویز می‌شوند، به تقویت عضلات گردن و پشت کمک کرده و فشار روی دیسک را کاهش می‌دهند. این تمرینات نقش مهمی در کاهش علائم دیسک گردن و پیشگیری از تشدید آن دارند.
- تزریقات موضعی: در برخی موارد، تزریق استروئید در نواحی مشخص گردن برای کاهش التهاب و درد استفاده می‌شود. این تزریقات می‌توانند به بهبود سریعتر علائم دیسک گردن کمک کنند.
- تراپی فیزیکی و تکنیک‌های ارتجاعی: تکنیک‌های تراپی مانند تراپی فشاری و تکنیک‌های ارتجاعی می‌توانند توسط فیزیوتراپیست برای بهبود حرکات گردن و کاهش علائم مورد استفاده قرار گیرند.
- جراحی: در موارد شدید که دیسک به شدت بر نخاع فشار می‌آورد و سایر روش‌های درمانی مؤثر نبوده‌اند، جراحی ممکن است برای خارج‌کردن یا ترمیم دیسک فشرده ضروری باشد.
این روشها در کنار هم برای کاهش علائم دیسک گردن و بهبود کیفیت زندگی فرد مؤثرند و بر اساس شدت و وضعیت بیمار انتخاب می‌شوند.
علائم پارگی دیسک گردن شامل موارد زیر است :
- درد شانه یا بازو:اگر فتق دیسک در ناحیه تحتانی گردن رخ دهد، درد ممکن است از شانه به بازو و حتی تا انگشتان دست گسترش یابد. این درد می‌تواند هنگام سرفه، عطسه یا تغییر موقعیت گردن (به سمت چپ یا راست) تشدید شود و معمولاً به صورت درد تیز یا سوزشی توصیف می‌شود. انتشار درد از گردن به بازو و دست یکی از شاخص‌ترین علائم دیسک گردن است.
- بی‌حسی یا سوزش:بیماران دارای فتق دیسک گردن اغلب از بی‌حسی، سوزش یا سوزن‌سوزن شدن در ناحیه دست، بازو یا شانه شکایت دارند. هر عصب قسمتی از اندام‌های فوقانی را تحت پوشش قرار می‌دهد، بنابراین وقتی فشار روی یک ریشه عصبی قرار می‌گیرد، علائم دیسک گردن به شکل بی‌حسی و سوزش در طول مسیر آن عصب مشاهده می‌شود.
- ضعف عضلانی:هر عضله از چندین ریشه عصبی تغذیه می‌شود. در صورت فشار بر یکی از این ریشه‌ها، ضعف عضلانی رخ می‌دهد که می‌تواند به مرور منجر به لاغر شدن عضله شود. این ضعف عضلانی یکی دیگر از علائم دیسک گردن است که با پیشرفت فتق ممکن است شدیدتر شود.
شناخت این علائم دیسک گردن، به ویژه درد تیز و ضعف عضلات، برای تشخیص زودهنگام و جلوگیری از پیشرفت بیماری اهمیت زیادی دارد.
علل فتق یا پارگی دیسک گردن چیست؟
علل فتق دیسک گردن یا پارگی دیسک گردن اغلب نتیجه یک فرسایش تدریجی ، و با گذشت زمان ، مسن شدن ، پیری و در نهایت پاره شدن دیسک است. این پدیده فرسوده شدن دیسک یا دژنراسیون دیسک نامیده می شود . همانطور که سن شما افزایش می یابد ، دیسک های شما کمتر انعطاف پذیر می شوند و بیشتر مستعد ابتلا به پاره شدن و یا دژنره شدن ، حتی با یک فشار جزئی یا پیچ و تاب بدن می شوند. اکثر مردم نمی توانند علت دیسک فتق خود را دقیقا مشخص کنند. در بعضی از موارد سابقه یک ضربه ، سقوط ، تصادف ، افتادن یا بلند کردن اجسام سنگین نیز دیده می‌شود.
عوامل موثر در ایجاد دیسک گردن یا عوامل خطر چیست ؟
عوامل موثر در ایجاد دیسک یا عوامل خطر که می توانند خطر ابتلا به فتق یا پارگی دیسک را افزایش دهند عبارتند از :
۱- وزن : وزن زیاد بدن باعث ایجاد تنش و فشار اضافی بر روی دیسک ها می شود.
۲- شغل : افرادی که شغل هایی دارند که باید حرکات تکراری زیادی انجام دهند یا افرادی که زیاد ورزش می کنند ، در خطر بیشتری برای ایجاد شدن دیسک هستند. افرادی که با بلند کردن تکراری اجسام ، کشیدن ، فشار دادن ، خم شدن به سمت چپ و راست پیچاندن بدن سر و کار دارند در خطر افزایش احتمال فتق دیسک هستند .
۳- ژنتیک : بعضی از افراد از لحاظ ژنتیکی مستعد بیماری و پاره شدن دیسک می باشند به عبارت دیگر جنس دیسک آنها خوب نیست.
۴- سیگار کشیدن : سیگار کشیدن، اکسیژن رسانی به دیسک را کاهش می دهد و باعث می شود که دیسک سریعتر دژنره شود.
از طرفی سیگار باعث بسته شدن رگ های کوچکی است که به دیسک ها غذا رسانی می کنند بنابراین تغذیه زیست نیز در سیگاریها مختل می شود.
چگونه می توان از بیماری دیسک گردن پیشگیری کرد ؟
پیشگیری از بیماری فتق دیسک ، برای سالم ماندن دیسک و جلوگیری از بیمار شدن آن موارد زیر را انجام دهید :
۱- ورزش : تقویت عضلات گردن باعث تثبیت مهره ها و لیگامان ها و حمایت از ستون فقرات می شود.
۲- حفظ وضعیت بدنی خوب : شامل درست نشستن درست ایستادن و درست راه رفتن باعث کاهش فشار بر ستون فقرات و دیسک های شما می شود . هنگام نشستن و ایستادن مانند حالت خبر دار، پشت خود را مستقیم نگه دارید و به خصوص هنگام نشستن برای مدت طولانی گردن خود را بیش از ۲۰ دقیقه در یک وضعیت نگه ندارید. مثلا هنگامی که با موبایل یا با کامپیوتر کار می کنید پس از ۲۰ دقیقه گردن خود را به مدت ۳ دقیقه در حالت دیگر قرار دهید مثلاً به دور دست نگاه کنید .
۳- بلند کردن اشیاء سنگین : اجسام و وزنه های بیش از حد قابل تحمل خود را با دست بلند نکنید.
۴- جلوگیری از افزایش وزن : وزن بیش از حد فشار بیشتری بر ستون فقرات و دیسک ها وارد می کند ، و آنها را بیشتر حساس به فتق دیسک می کند.
۵- ترک سیگار : اجتناب از استفاده از هر محصول توتون و تنباکو می تواند باعث جلوگیری و پارگی دیسک ها شود.
درمان پارگی دیسک گردن چگونه است؟
پارگی فتق دیسک گردن را به چهار روش درمان می‌کنیم. طول مدت درمان یک ماه است و در این مدت بیمار باید بهبود پیدا کند. این روشها شامل ۱- دارو با داروهای ضد التهاب ۲- فیزیوتراپی ۳- تزریق های داخل ستون فقرات چهارم عمل جراحی و برداشتن دیسک می باشد.
در مورد دیسک های کوچک می توان از طریق اشعه لیزر در وسط دیسکی یک حفره ایجاد کرد و به این ترتیب فشار داخل دیسک کم می شود و دیسک چروک می شود و درد بیمار کاهش می یابد.
بهترین درمان دیسک گردن چیست؟
پزشک شما باید بهترین درمان دیسک گردن را برای شما مشخص کند. این درمان ها ممکن است درمان های غیر جراحی شامل یک دوره کوتاه استراحت، گردن بند طبی، داروهای ضد التهابی برای کاهش تورم، داروهای ضد درد برای کنترل درد، فیزیوتراپی، ورزش یا تزریق استروئید اپیدورال باشد. قاعدتاً پزشک کوشش می کند که آسانترین درمان را برای شما انجام دهد. در صورتی که بیمار به درمان های آسان تر پاسخ ندهد درمان های مشکل تر مانند عمل جراحی برای بیمار انجام می گیرد.
علائم و نشانه های فتق دیسک گردن حاد
هنگامی که دیسک گردنی فتق پیدا می کند، در واقع یک شکاف در حلقه دیسک به وجود می آید و مواد داخلی نرم هسته دیسک و پروتئین های التهابی آن شروع به نشت به لایه بیرونی حلقه دیسک که در واقع محافظ هسته است می کند. فتق دیسک معمولاً با التهاب یا فشرده کردن ریشه عصبی مجاور باعث درد تیز یا شوک مانند در گردن ویا بازو می شود. سایر ساختارهای مجاور مانند نخاع نیز ممکن است تحت تاثیر فشار دیسک قرار بگیرند.
برخی از علائم و نشانه های رایج فتق دیسک گردن حاد عبارتند از:
گردن درد ، این درد معمولاً در پشت یا کنار گردن احساس می شود. این می تواند از یک درد خفیف که در هنگام لمس حساس است تا یک درد تیز یا سوزش متغیر باشد.درد رادیکولار یا تیر کشنده ، این درد می تواند ناشی از فشرده شدن یک ریشه عصبی در گردن باشد. درد رادیکولر به شانه، بازو، دست و یا انگشتان تیر میکشد. گاهی اوقات بیمار ممکن است احساس گرما یا شوک الکتریکی داشته باشد.
در پارگی حاد دیسک گردن ، فشرده شدن ریشه عصبی یا التهاب ریشه عصبی نیز ممکن است باعث بی حسی در اندام فوقانی یا ضعف عضلانی در شانه، بازو، دست و یا انگشتان شود. در این صورت رادیکولوپاتی نامیده می‌شود. بنابراین درد رادیکولار ممکن است در برخی موارد با رادیکولوپاتی همراه باشد.
علائم ناشی از پارگی حاد دیسک گردن با موقعیت های سر یا حرکت های خاص سر بدتر می شود. درد فتق حاد دیسک در حین فعالیت‌ها ، مانند ورزش یا بلند کردن وزنه سنگین ، تشدید می‌شود و بدتر می‌شود. برخی از موقعیت های سر مانند چرخش به یک طرف یا کج کردن سر به جلو ممکن است درد را تشدید کند.
سفتی گردن ، درد و التهاب ناشی از فتق دیسک گردن ممکن است برخی از حرکات گردن را محدود کرده و دامنه حرکت را کاهش دهد.
علائم دیسک گردن خفیف
مواردی که توسط پزشکان دیسک خفیف گردن نامیده می‌شود معمولا دیسک های دژنره یا دیسک هایی هستند که پارگی کمی دارند . دیسک دژنره یعنی دیسکی که آب خود را از دست داده است. اصولاً بیماری های دیسک به چند طریقه ایجاد درد و علامت می کنند . به طور کلی شدت درد را دو چیز مشخص می کند :
۱- اندازه ای قطعه دیسکی که پاره شده است
۲- مقدار فشاری که قطعه پاره شده بر روی عصب می آورد.
مهمترین عامل ایجاد درد ، مقدار فشاری است که بر روی ریشه عصبی وارد می‌شود. بنابراین ممکن است دیسکی زیاد پاره شده باشد ولی فشار زیادی به ریشه عصبی وارد نکند و باعث درد نشود و بر عکس در فرد دیگری دیسک خیلی کم پاره شده باشد ولی فشار زیادی به ریشه عصبی وارد کند و باعث درد شدید شود.
معمولاً دیسک های خفیفی که فشار داخل آنها کم است علائم زیادی ایجاد نمی کنند. شایع ترین علامت دیسک های خفیف گردن درد گردن است که درد معمولاً در قاعده گردن یا بین دو شانه (کتف) قرار دارد و معمولاً به بازوها و شانه ها تیر نمی کشد.
ولی همانطور که گفته شد اگر فشار داخل دیسک خفیف بالا باشد، می‌تواند باعث درد شدید یا حتی علائم عصبی مانند گزگزاندام‌ها و ضعیف شدن عضلات دست ها بشود .
علائم دیسک گردن حاد
- درد شدید: درد شدید در ناحیه گردن که می‌تواند به شانه‌ها، بازوها و حتی انگشتان انتشار پیدا کند.
- مشکلات حرکتی: ممکن است دشواری در حرکت گردن و شانه‌ها وجود داشته باشد و احساس گیر کردن در حرکت گردن را تجربه کنید.
- احساس فشار درون گردن: ممکن است احساس فشار و سنگینی درون گردن را تجربه کنید.
- احساس خم شدن درون گردن: ممکن است احساس خم شدن و جمع شدن درون گردن را تجربه کنید.
- احساس تورم و التهاب: ممکن است احساس تورم و التهاب در ناحیه گردن و شانه‌ها داشته باشید.
- احساس خزش و سوزش: ممکن است احساس خزش و سوزش در ناحیه گردن و شانه‌ها داشته باشید.
- مشکلات در حافظه و تمرکز: ممکن است مشکلات در حافظه و تمرکز را تجربه کنید.
- احساس تاری دید: ممکن است احساس تاری دید و مشکلات دیداری را تجربه کنید.
در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
