درمان سیاتیک با استفاده از داروهای مختلف میتواند به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کند. داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) برای کاهش درد و التهاب استفاده میشوند، در حالی که داروهای شلکننده عضلانی اسپاسمها را کاهش میدهند. داروهای ضد افسردگی مانند دولوکستین و گاباپنتین نیز با کاهش درک درد در مغز به تسکین درد عصب سیاتیک کمک میکنند. علاوه بر دارو، فیزیوتراپی و فعالیت بدنی مناسب میتوانند به بهبود وضعیت بیمار و جلوگیری از بازگشت درد کمک کنند.
سیاتیک چیست؟
سیاتیک یک وضعیت دردناکی است که شامل کشیدگی یا آسیب به عصب سیاتیک می گردد ، که از ستون فقرات شما شروع می شود و از پشت پای شما عبور می کند. گزینه های مختلفی برای درمان سیاتیک وجود دارد ، بسته به این که دردی را که تجربه می کنید حاد باشد یا مزمن و علت اصلی آن درد سیاتیک باشد. در این مقاله یاد بگیریم که چگونه با این گزینه های درمانی ، درد ناشی از سیاتیک و طیف وسیعی از بهترین روش های درمانی سیاتیک را با موفقیت مدیریت کنیم.
علل شایع سیاتیک
سیاتیک را به عنوان نوعی درد عصبی می شناسند. این درد معمولاً از فشار یا تحریک عصب سیاتیک در قسمت پایین کمر و پاها به وجود می آید. چنین مسئله ای واقعاً می تواند کیفیت زندگی افراد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت اغلب حرکت را محدود می کند. همچنین ناراحتی های مداوم ایجاد می نماید. عوامل مختلفی می توانند باعث فشار بر این عصب شوند. در بخش های بعدی به برخی از رایج ترین این عوامل می پردازیم.
1. دیسک کمری پیچیده (هرنی دیسک)
هرنی دیسک کمری یا دیسک پیچ خورده یکی از شایع ترین دلایل سیاتیک است. دیسک های بین مهره ای مثل بالشتک عمل می کنند. آنها از فشار مستقیم روی مهره ها و اعصاب جلوگیری می نمایند. وقتی یکی از این دیسک ها به بیرون برآمده و هرنی می شود، روی ریشه های عصبی نزدیک فشار وارد می کند. این فشار درد سیاتیک را ایجاد می کند. چنین مشکلی اغلب از حرکات نادرست یا بلند کردن بار سنگین روی کمر ناشی می شود.
2. تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی به معنای کاهش قطر کانال نخاعی است. در این کانال نخاع و ریشه های عصبی قرار دارند. این وضعیت معمولاً با افزایش سن و تغییرات در مفاصل رخ می دهد. آن فشار روی اعصاب وارد می کند. به ویژه عصب سیاتیک را تحت تأثیر قرار می دهد. افراد مبتلا ممکن است درد و بی حسی در کمر و پاها احساس کنند. این علائم به تدریج فعالیت های روزانه را دشوارتر می سازد.
3. سندروم پیریفورمیس
سندروم پیریفورمیس به عضله پیریفورمیس در ناحیه باسن مربوط می شود. این عضله در برخی موارد روی عصب سیاتیک فشار می آورد. یا آن را تحریک می کند. علائم این سندروم خیلی شبیه به سیاتیک اصلی است. فشار این عضله می تواند درد را در باسن و ران و ساق پا ایجاد کند. این درد معمولاً با کشش یا فعالیت های خاص شدیدتر می شود.
4. اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس وضعیتی است که در آن یک مهره از موقعیت اصلی جابجا شده و به جلو می رود. این جابجایی روی اعصاب فشار می آورد. به خصوص عصب سیاتیک را درگیر می کند. نتیجه آن درد و ناراحتی در کمر و پاها است. این اختلال با گذشت زمان بدتر می گردد. گاهی نیاز به درمان های خاص مثل فیزیوتراپی یا جراحی پیدا می کند. این درمان ها فشار روی اعصاب را کاهش می دهند. و از پیشرفت بیشتر جلوگیری می نمایند.
5. صدمات و آسیبهای فیزیکی
آسیب های مستقیم فیزیکی به کمر یا باسن می توانند عصب سیاتیک را درگیر کنند. این درگیری درد و التهاب به همراه دارد. چنین آسیب هایی از تصادفات یا سقوط یا ورزش های سنگین ناشی می شوند. حتی ضربه های کوچک به این نواحی ممکن است اعصاب را آسیب بزند. این آسیب ها درد سیاتیک را تحریک می کنند.
6. تومورها و مشکلات نادر دیگر
تومورها و اختلالات نادر دیگر خیلی کم اتفاق می افتند. با این حال آنها می توانند فشار شدیدی روی عصب سیاتیک وارد کنند. این فشار درد و ناراحتی ایجاد می نماید. چنین مشکلاتی اغلب با علائم دیگری همراه هستند. تشخیص دقیق آنها توسط پزشک ضروری است.
روشهای تسکین درد سیاتیک
1- استراحت : این مرحله ، مهمترین مرحله در بهبود هر بیماری یا جراحتی است ، بنابراین مطمئن شوید که بدن شما به مقدار کافی استراحت می کند. در صورت لزوم ، در محل کار یا خانه برای خوابیدن وقت بگذارید و اجازه دهید کمر شما خوب شود.
2- یخ را به منطقه آسیب دیده بمالید : این امر باعث کاهش تورم و تنش می شود در حالی که از ناراحتی ناشی از درد سیاتیک کمی رهایی پیدا می کنید. کیسه های یخ را می توان برای مدت زمان ده تا بیست دقیقه در منطقه نگه داشت تا نتایج بهینه حاصل شود. این کار را سه تا چهار بار در روز انجام دهید. کیسه های یخ را با کمپرس گرم استفاده کنید تا رگ های خونی را منقبض کرده و درد را تسکین دهید.
3- برای کاهش تورم دارو مصرف کنید : دارو نه تنها التهاب را کاهش می دهد بلکه به کاهش درد نیز کمک می کند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را می توان بدون نسخه خریداری کرد و برای درد ناشی از سیاتیک جزئی موثر است. برای کاهش اسپاسم و درد عضلات می توان از شل کننده های عضلانی استفاده کرد.
4-عضلات آسیب دیده را بکشید : ورزش های کم تحرک و کشش می تواند به بهبود عضله و تقویت آن در برابر آسیب بیشتر ، کمک کند. عضله piriformis را بکشید. این عضله در عمق باسن شما در زیر گلوتئوس ماکسیموس قرار دارد و به موازات عصب سیاتیک حرکت می کند و اغلب برای از بین بردن تنش روی عصب.
چه زمانی که باید به دکتر مراجعه کنید؟
اگر درد مداوم یا شدیدی دارید که به فعالیتهای روزمره شما تأثیر میگذارد، مراجعه به پزشک بسیار مهم است. علاوه بر این، اگر از همراهی از بیخرابی یا کنترل کردن مثانه و روده با علائم سیاتیک همراه هستید، باید بلافاصله به دکتر مراجعه کنید، زیرا این ممکن است نشاندهنده وجود بیماری جدیتر باشد.
چه مدت طول می کشد درد سیاتیک بهبودی پیدا کند؟
سیاتیک می تواند حاد یا مزمن باشد. درد سیاتیک حاد ممکن است بین یک تا دو هفته طول بکشد و معمولاً طی چند هفته برطرف شود. گاهی پس از فروکش کردن درد ممکن است تا مدتی احساس بی حسی در پاها کنید. شما همچنین ممکن است سالانه تعداد چندین بار دچار عود سیاتیک شوید.
تستهای پزشکی برای تشخیص
برای تشخیص دقیق سیاتیک، پزشک ممکن است اقدام به انجام تستهای زیر کند:
1. بررسی بالینی
بررسی بالینی دقیق، از جمله بررسی رفلکسها و قدرت عضلانی، میتواند منجر به شناسایی منشأ درد شود.
2. تصویربرداری پزشکی
تصویربرداری پزشکی از قبیل اشعه ایکس، تصویرسازی با رزونانس مغناطیسی (MRI) یا سی تی اسکن (CT scan) میتواند تصاویر دقیقی از نخاع شما ارائه دهد که به شناسایی دیسکهای پیچیده، اسپورهای استخوانی و یا نقصهای دیگر که ممکن است عامل سیاتیک باشند، کمک میکند.
3. الکترومیوگرافی (EMG)
EMG اندازهگیری سیگنالهای الکتریکی تولید شده توسط عصبها و عضلات شما را انجام میدهد که به تشخیص وجود هرگونه آسیب عصبی کمک میکند.
درمان سیاتیک: روشهای تهاجمی
سیاتیک به عنوان یکی از مسائل رایج و آزاردهنده شناخته می شود. این مشکل می تواند بر زندگی روزانه افراد تاثیر جدی بگذارد. معمولاً وقتی عصب سیاتیک تحت فشار یا التهاب قرار می گیرد، چنین وضعیتی پیش می آید. در بیشتر موارد، مدیریت آن با راهکارهای غیرتهاجمی امکان پذیر است. البته گاهی اوقات، درمان های تهاجمی برای کم کردن فشار و بهتر کردن حال بیمار لازم می شود. حالا به بررسی راه های گوناگون درمان سیاتیک می پردازیم.
1. استراحت و خودمراقبتی
استراحت مناسب نقش کلیدی در کم کردن درد سیاتیک ایفا می کند. در این دوره، افراد باید از کارهایی که درد را بدتر می کنند دوری کنند. همچنین زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهند. علاوه بر این، گذاشتن کیسه یخ یا کمپرس گرم روی محل درد به کاهش التهاب و آرام کردن درد کمک می رساند. برای دستیابی به نتیجه مطلوب، کیسه یخ را ۱۰ تا ۲۰ دقیقه روی ناحیه آسیب دیده بگذارید. این کار را چند بار در روز تکرار کنید.
2. فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی راهی کارآمد برای کنترل و درمان سیاتیک به حساب می آید. برنامه های درمانی درست می توانند انعطاف پذیری را افزایش دهند. عضلات پشت را قوی تر کنند. وضعیت بدن را اصلاح نمایند. این تغییرات فشار روی عصب سیاتیک را کم می کنند. علائم را هم کاهش می دهند. از طرف دیگر، تمرینات کششی و ورزشی منظم عضلات کمر و هسته بدن را تقویت می کنند. این کار از دردهای آینده جلوگیری می کند. عملکرد فرد را به طور چشمگیری بهبود می بخشد.
3. روشهای مدیریت درد
وقتی درد سیاتیک خیلی شدید باشد، داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی یا NSAIDs گزینه مناسبی هستند. این داروها التهاب را کم می کنند. درد را تسکین می بخشند. اغلب بدون نیاز به نسخه در دسترس قرار دارند. برای دردهای خفیف تا متوسط سیاتیک مفیدند. با این وجود، مصرف آنها باید با نظارت پزشک باشد. تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود. در بعضی موقعیت ها، شل کننده های عضلانی و داروهای ضد درد عصبی هم به آرامش درد یاری می رسانند.
4. تراپیهای جایگزین
بعضی از افراد با روش های جایگزین مثل آکوپانکچر، کایروپراکتیک و یوگا درد سیاتیک را کاهش می دهند. این رویکردها به خصوص برای کسانی که درمان های طبیعی و بدون دارو می خواهند، مفید واقع می شوند. آکوپانکچر با تحریک نقاط ویژه بدن التهاب را کم می کند. جریان خون را بهتر می سازد. کایروپراکتیک وضعیت ستون فقرات را تنظیم می کند. فشار روی اعصاب را کاهش می دهد. یوگا هم با حرکات کششی خاص انعطاف و قدرت عضلات کمر را بالا می برد. تنش کلی بدن را کم می کند.
5. روشهای تهاجمی در موارد شدید
اگر روش های غیرتهاجمی علائم سیاتیک را برطرف نکنند، رویکردهای تهاجمی تر لازم می شود. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است تزریق استروئید اپیدورال را پیشنهاد دهد. یا جراحی دیسک کمر را. حتی جراحی فیوژن مهره ها را. این روش ها معمولاً وقتی فشار شدید روی عصب سیاتیک وجود دارد به کار می روند. درد به صورت مداوم فرد را اذیت می کند.
روشهای نوین درمان سیاتیک از تزریق استروئید تا گزینههای جراحی
وقتی درمانهای ساده و بدون تهاجم برای کم کردن درد سیاتیک به نتیجه دلخواه نرسند و درد هنوز هم خیلی آزاردهنده باشد، شاید لازم شود به روشهای تخصصیتر و پیشرفتهتر روی آورد. این روشها عمدتاً برای کم کردن فشار و التهاب روی عصب سیاتیک و بهتر کردن حال بیمار ساخته شدهاند. در ادامه چند تا از این روشها را معرفی میکنیم.
1. تزریق استروئید به فضای اپیدورال
تزریق استروئید اپیدورال یکی از راههای مؤثر و پیشرفته برای کنترل سیاتیک به حساب میآید. در این روش داروهای ضدالتهابی مثل استروئیدها مستقیماً به اطراف عصب سیاتیک فرستاده میشوند. این کار التهاب شدید و دردی که از فشار یا تحریک عصب میآید را کم میکند. خوبی این روش این است که تسکین درد را برای مدت طولانی فراهم میآورد و التهاب در جاهای حساس را کاهش میدهد. معمولاً از تزریق استروئید اپیدورال در مواردی استفاده میشود که درد سیاتیک خیلی شدید یا طولانیمدت باشد و درمانهای بدون تهاجم به قدر کافی جواب نداده باشند.
این درمان به ویژه برای کسانی که با دیسکهای بیرونزده یا باریک شدن کانال نخاعی دست و پنجه نرم میکنند مفید است، چون فشار روی عصبها را کمتر میکند. در کل تزریق استروئید اپیدورال یک درمان بدون جراحی است که نتایج خوبی در کم کردن درد و بهتر کردن فعالیت فرد نشان میدهد.
2. راهکارهای جراحی
اگر درد سیاتیک خیلی شدید و مداوم باشد و نه درمانهای بدون تهاجم و نه تزریق استروئید نتوانند درد را آرام کنند، جراحی میتواند آخرین گزینه باشد. جراحی اغلب وقتی پیشنهاد میشود که درد سیاتیک با یک مشکل ساختاری خاص همراه باشد و نیاز به درست کردن آن وجود داشته باشد. دلایل شایع برای جراحی شامل این موارد میشود.
- فتق دیسک کمری: وقتی دیسک از جای خودش بیرون میزند و روی عصبها فشار میآورد، جراحی میتواند دیسک آسیبدیده را بردارد و فشار روی عصب سیاتیک را کم کند.
- باریک شدن کانال نخاعی: در حالتی که کانال نخاعی تنگ شده و عصبها را تحت فشار قرار میدهد، جراحی برای گشاد کردن فضای کانال و کاهش فشار انجام میگیرد.
- اسپوندیلولیستزیس یا جابهجایی مهرهها: وقتی مهرهها از جای خود جابهجا میشوند و به عصبها فشار میآورند، جراحی برای تنظیم موقعیت مهرهها به کار میرود.
روشهای جراحی اغلب شامل برداشتن دیسک بیرونزده یا عمل برای رفع مشکلات ساختاری ستون فقرات است. جراحی میتواند فشار روی عصب سیاتیک را به طور مؤثری کم کند و به بیمار کمک کند از درد طولانی و محدودیت در حرکت خلاص شود.
3. خوبیها و بدیهای روشهای پیشرفته
هرچند روشهای پیشرفته مثل تزریق استروئید و جراحی میتوانند درد سیاتیک را به خوبی تسکین دهند، اما این درمانها ریسکها و عوارض خودشان را هم دارند. مثلاً تزریق استروئید ممکن است در بعضی افراد باعث بالا رفتن فشار خون یا مشکلات معده شود. جراحی هم همیشه خطراتی مثل عفونت، خونریزی یا بیحسی بعد از عمل را به همراه دارد.
با این حال این روشها برای کسانی که درد سیاتیک مزمن و شدید دارند و درمانهای ساده کافی نبوده، گزینههای خوبی به شمار میروند.
چه چیزی باعث ایجاد سیاتیک می شود؟
سیاتیک هنگامی رخ می دهد که عصب سیاتیک ، معمولاً به علت پارگی دیسک که در اصطلاح عربی فتق دیسک بین مهره ای ناميده می شود، تحت فشار قرار بگیرد علاوه بر پارگی دیسک، رشد بیش از حد استخوانها که تنگی کانال نخاعی نامیده میشود و در موارد نادر تر تومورها میتوانند باعث فشرده شدن عصب سیاتیک بشوند.
امروزه روش های مختلف برای درد عصب سیاتیک وجود دارد که این روش ها شامل موارد زیر هستند:
1- مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئید (NSAIDs):
مصرف این داروها باعث کاهش تورم و التهاب و تسکین درد و درمان سیاتیک می شود .
2- مصرف داروهای شل کننده های عضلانی
از داروهای شل کننده عضلات در درمان سیاتیک به منظور کاهش اسپاسم استفاده می شود.
3- مصرف داروهای ضد افسردگی:
یکی از روش های درمان سیاتیک مصرف داروهای ضد افسردگی مانند: آمی تریپتیلین نیز با کاهش انتقال پیام های درد در ب مغز موثر است. این داروها همچنین می تواند باعث افزایش مسکن درد طبیعی به نام اندورفین در بدن انسان شوند .
پیشگیری از سیاتیک
آیا می توان از سیاتیک پیشگیری کرد؟
برخی از مواقع سیاتیک ممکن است قابل پیشگیری نباشد ، مانند سیاتیکی که از بیماری دیسک بوجود می آید ، سیاتیک به دلیل بارداری یا زمین خوردن تصادفی.اگرچه جلوگیری از همه موارد سیاتیک ممکن نیست ، اما انجام اقدامات زیر می تواند از کمر شما محافظت کرده و خطر سیاتیک را کاهش دهد:
- بدن خود را در وضعیت ایده آل نگه دارید. پیروی از تکنیک های خوب وضعیت بدن هنگام نشستن ، ایستادن ، بلند کردن اشیا و خواب به کاهش فشار روی کمرتان کمک می کند. درد می تواند علامت هشدار دهنده اولیه باشد که شما بدن خود را در وضعیت درست قرار نمی دهید.اگر احساس درد یا عدم انعطاف پذیری کردید ، وضعیت بدن خود راباید تنظیم کنید.
- سیگار نکشید: نیکوتین خون رسانی به استخوان ها را کاهش می دهد. این باعث ضعیف شدن ستون فقرات و دیسک های مهره ای می شود .در نتیجه استرس بیشتری به ستون فقرات و دیسک وارد می کند و باعث مشکلات کمر و ستون فقرات می شود.
- وزن سالم داشته باشید: وزن اضافی و رژیم غذایی نامناسب با التهاب و درد در بدن شما همراه است. برای کاهش وزن یا یادگیری عادات غذایی سالم ، رژیم غذایی مناسب داشته باشید. هرچه به وزن ایده آل بدن نزدیکتر باشید ، فشار کمتری به ستون فقرات وارد می کنید.
- به طور منظم ورزش کنید: ورزش شامل کشش برای انعطاف پذیری مفاصل و تمرینات تقویت عضلات کمر و شکم است. این عضلات برای حمایت از ستون فقرات شما کار می کنند. همچنین مدت زمان طولانی ننشینید.
- ورزش ها و فعالیت های بدنی را انتخاب کنید که کمترین آسیب را به کمر وارد کنند : فعالیت های کم خطر برای ستون فقرات شنا ، پیاده روی ، یوگا یا تای چی هستند.
- خود را ازخطر سقوط وتصادف در امان نگه دارید: کفشی متناسب بپوشید و از پله ها و راهروها با احتیاط عبور کنید تا احتمال سقوط شما کاهش یابد. اطمینان حاصل کنید که اتاق ها از نور کافی برخوردار هستند و در راه پله ها میله های مخصوص گرفتن دست وجود دارد در حمام ها از دستگیره استفاده کنید تا دچار سقوط نشوید با احتیاط از خیابان عبور کنید و با احتیاط رانندگی کنید تا خطر تصادف و ضربه به ستون فقرات کاهش یابد
در صورت داشتن سیاتیک از تمریناتی باید اجتناب کنیم ؟
- کشش شدید همسترینگ: این کار روی عضلات همسترینگ فشار ایجاد می کند ، که می تواند بر روی اعصاب سیاتیک بطورغیرمستقیم تأثیر بگذارد ، و باعث بدتر شدن درد سیاتیک بشود.
- خم شدن به جلو
- نشستن و برخاستن زیاد روی صندلی
- کشش شکم
- اسوکوات (چمباتمه ) کامل بدن
- بالابردن وزنه های سنگین
- Dead lift
سوالات متداول
1. آیا نشستن برای درد سیاتیک بد است؟
نشستن برای مدت طولانی فشار زیادی به عصب سیاتیک و ستون فقرات وارد می کند. این کار درد را تشدید می کند. به ویژه وقتی وضعیت نشستن مناسب نباشد، فشار روی دیسک های کمر بیشتر می شود. راه حل خوب این است که هر بیست دقیقه بلند شوید و کمی قدم بزنید یا حرکت کنید. صندلی ارگونومیک که کمر را حمایت کند هم مفید است.
2. درد سیاتیک می تواند شدید باشد؟
بله، درد سیاتیک گاهی خیلی شدید می شود. این درد از کمر شروع شده و به پاها پایین می رود. گاهی تیر کشنده و شدید است. دلیلش فشار روی عصب سیاتیک است که بزرگ ترین عصب بدن به حساب می آید. این فشار باعث سوزش، تیر کشیدن، بی حسی و ضعف در عضلات می شود.
3. اگر سیاتیک درمان نشود، خطراتی دارد؟
درمان نشدن سیاتیک علائم را بدتر می کند. مشکلات جدی تری ایجاد می شود. در موارد شدید، بی حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف در پاها پیش می آید. حتی کنترل مثانه یا روده ها مختل می شود. هر چه درمان دیرتر شروع شود، خطر آسیب دائمی به عصب بیشتر است.
4. کرم هایی برای درمان درد سیاتیک مفید هستند؟
بله، بعضی کرم ها و ژل های موضعی درد سیاتیک را تسکین می دهند. کرم هایی با لیدوکائین و کپسایسین که از فلفل تند گرفته می شود، درد را کم می کنند. فشار روی عصب را کاهش می دهند. این درمان ها مستقیم روی پوست عمل کرده و سریع به محل درد می رسند.
5. گرما و یخ برای درمان سیاتیک مفید هستند؟
بله، استفاده چرخشی از یخ و گرما درد سیاتیک را کم می کند. یخ التهاب و تورم را کاهش می دهد. در مراحل اولیه درد مفید است. گرما خون را بیشتر به گردش درمی آورد. عضلات را شل کرده و اسپاسم را کم می کند. برای نتیجه بهتر، یخ را ده تا بیست دقیقه بگذارید. بعد گرما را بیست دقیقه استفاده کنید.
نتیجه گیری
در نهایت، درمان سیاتیک به علت و شدت درد بستگی دارد و میتواند از روشهای ساده مانند استراحت، فیزیوتراپی و داروهای ضد التهاب شروع شود تا روشهای پیشرفتهتر مانند تزریق استروئید و جراحی در موارد شدید. پیشگیری از سیاتیک با رعایت وضعیت بدن صحیح، ورزش منظم و حفظ وزن سالم امکانپذیر است. برای بهبود وضعیت، مشاوره با پزشک و انجام تستهای دقیق برای تشخیص علت اصلی درد بسیار مهم است. در صورتی که درد ادامهدار باشد یا به فعالیتهای روزمره آسیب بزند، درمانهای تخصصی ضروری است.
