پارگی دیسک کمر (فتق دیسک) یک مشکل شایع است که میتواند درد شدید و محدودیت در حرکت ایجاد کند. درمان این شرایط به شدت علائم، مدت زمان بروز آنها، و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. بیماریهای دیسک کمر طیف وسیعی از بیماری میباشد که از پیدایش ترکهای ریز، کم شدن آب دیسک ، پاره شدن دیسک و ایجاد علائم عصبی و بیرون زدن دیسک متفاوت میباشد. استراحت به تنهایی در درمان بیماری دیسک کمرموثر نیست.
استراحت میتواند بخشی از درمان اولیه برای پارگی دیسک کمر باشد. درموارد خفیف تا متوسط ، استراحت کوتاه مدت (معمولاً چند روز) همراه با محدود کردن فعالیتهایی که باعث افزایش درد میشوند، توصیه میشود. این استراحت به کاهش التهاب و تسکین درد کمک میکند. با این حال، استراحت طولانی مدت توصیه نمیشود زیرا ممکن است باعث ضعف عضلانی و کاهش انعطافپذیری شود. اصولاً حداکثر زمانی که برای استراحت توصیه میشود ۴۸ ساعت است در این ۴۸ ساعت توصیه میشود که بیمار استراحت مطلق نماید یعنی فقط برای دستشویی میتواند از جا برخیزد در بقیه موارد در حالتی که کمترین درد را دارد دراز بکشد.
در کنار استراحت، ممکن است درمانهای دیگری نیز توصیه شوند، مانند:
1- درمان درد: استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) یا مسکنها. وقتی که دیسک کمر آسیب میبیند موادی به نام فسفولیپید از غشا سلولها آزاد میشود که تحت تاثیر آنزیمی به نام سیکلواکسیژناز ، تبدیل به پروستاگلاندین میشود و این پروستاکلاندینها باعث فراخوان گلوبولهای سفید به محل ضایعه و در نتیجه ایجاد ورم و درد میشوند. بنابراین استفاده از داروهای ضد التهاب از ارکان اصلی درمان طبی در کنار استراحت در درمان بیماریهای دیسک میباشد.
2- فیزیوتراپی: شامل استفاده از اشعه لیزر اشعه مادون قرمز و اشعه ماورا بنفش و نیز برنامههای ورزشی برای تقویت عضلات پشت و شکم و افزایش انعطافپذیری است. مکانیزم درمانی بسیاری از مدالیتههای فیزیوتراپی از قبیل لیزر و اشعه ماورابنش و مادون قرمز از طریق گرم کردن عمقی بافتها میباشد، که به این ترتیب باعث کم شدن التهاب میشوند. زیرا گرما باعث افزایش خون در محل آسیب دیده میشود و در نتیجه مواد سمی از آن منطقه خارج میشوند و درد بیمار بهبود پیدا میکند .
3- کشش کمری: کشش کمری نیز در درمان دیسک کمر موثر میباشد علاوه بر آن تمرینات خاص برای کاهش فشار بر دیسکهای آسیب دیده استفاده میشود.
در موارد شدید یا اگرعلائم بهبود نیابند، ممکن است روشهای درمانی پیشرفتهتری مانند تزریق کورتیکواستروئید یا جراحی لیزری یا جراحی آندوسکوپی یا جراحی باز مورد نیاز باشد.
مهم است که برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین گزینههای درمانی با یک متخصص دیسک کمر مانند جراح ستون فقرات یا جراح اعصاب یا متخصص ارتوپدی مشورت کنید.
درمان دیسک کمر با استراحت
درمان پارگی دیسک کمر با استراحت میتواند مؤثر باشد، به خصوص در مراحل اولیه یا در موارد خفیف تا متوسط بیماری این استراتژی درمانی به تسکین درد و کاهش التهاب کمک میکند. با این حال، نکات زیر را باید در نظر داشت:
1- استراحت کوتاهمدت: معمولاً توصیه میشود که بیماران فقط چند روز استراحت کنند. استراحت طولانیمدت میتواند منجر به ضعف عضلانی و کاهش دامنه حرکتی شود.
2- اجتناب از فعالیتهای درد زا: بیماران باید از فعالیتهایی که باعث تشدید درد میشوند، اجتناب کنند. بنابراین فعالیتهایی که نیاز به زور زدن یا قرار گرفتن کمر در وضعیتهای خاص مانند خم شدن کمر نیاز دارد باید پرهیز شوند.
3- تغییر وضعیت نشستن یا خوابیدن: استفاده ازحالتهایی که فشار کمتری به کمر وارد میکنند، میتواند مفید باشد. اصولاً در حالت دراز کشیدن فشار داخل دیسک کمتر از حالت نشستن و ایستادن است.
4- پس از استراحت ، تدریجاً فعالیتهای روزانه را افزایش دهید: پس از چند روز استراحت، به تدریج فعالیتهای عادی خود را از سر بگیرید.
5- فیزیوتراپی و ورزش: پس از کاهش درد اولیه، تمرینات ویژه برای تقویت عضلات پشت و شکم میتواند به جلوگیری از بروز مجدد مشکلات کمک کند. در مراحل اولیه بیماری که درد بیمار شدید است فعالیتهای ورزشی و نرمش های طبی ممکن است درد بیمار را شدید کنند.
6- مراجعه به پزشک: در صورتی که علائم بهبود نیابند یا بدتر شوند، یا بیمارانی که علائم عصبی مانند ضعف پاها و اختلال در ادرار و مدفوع دارند باید به پزشک مراجعه کنید. در برخی موارد ممکن است نیاز به روشهای درمانی پیشرفتهتری مانند تزریق دارو یا حتی جراحی باشد.
همیشه مهم است که قبل از شروع هرگونه برنامه درمانی، با یک متخصص ستون فقرات مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که رویکرد انتخاب شده برای وضعیت خاص شما مناسب است.
روش های درمان پارگی دیسک کمر
درمان پارگی دیسک کمر معمولاً با رویکردهای غیرجراحی شروع میشود و بسته به شدت و دوام علائم، ممکن است شامل گزینههای زیر باشد:
1- استراحت و کنترل فعالیتها: استراحت کوتاهمدت و محدود کردن فعالیتهایی که فشار بر دیسکهای آسیبدیده وارد میکنند، به تسکین درد و کاهش التهاب کمک میکند.
2- داروهای مسکن و ضدالتهاب: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن دیکلوفناک ، ملوکسیکام، پیروکسیکام برای کاهش درد و التهاب تجویز میشوند. گاهی اوقات داروهای ضد درد قویتر یا شلکنندههای عضلانی نیز مورد نیاز است.
3- فیزیوتراپی: شامل تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود انعطافپذیری و تقویت عضلات پشت و شکم، که به حمایت از ستون فقرات کمک میکند.
4- تزریقات کورتیکواستروئید: برای کاهش التهاب و درد در ناحیه آسیبدیده، میتوان از تزریق کورتیکواستروئید استفاده کرد. قاعدتاً هنگامی که دارو در فضای اپیدورال و نزدیک ریشههای عصبی تزریق میشود، اثر بیشتری دارد تا دارو از طریق عضلانی به بدن تزریق شود. زیرا مستقیماً در محل ضایعه قرار میگیرد اثر تزریقات موضعی معمولاً چندین برابر اثر تزریقات عضلانی است. داروهایی که در عضله تزریق میشود باید ابتدا وارد جریان خون شوند و سپس مقدار کمی از دارو به محل عارضه میرسد.
5- اصلاح سبک زندگی: ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند کاهش وزن، اجتناب از حرکاتی که فشار را بر کمر افزایش میدهند، و بهبود وضعیت بدنی میتواند به کاهش فشار بر دیسکهای کمر و تسکین علائم کمک کند. علاوه بر آن نرمشهای صبحگاهی قبل از شروع کار میتواند به سلامت ستون فقرات کمک کند.
6- روشهای درمانی مکمل: مانند طب سوزنی، کایروپراکتیک، و ماساژدرمانی گاهی اوقات به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع توصیه میشوند. باید توجه داشت که روشهای فوق هم باید با توصیه یک پزشک متخصص ستون فقرات و توسط متخصصین طب سوزنی و کاراپرکتیک و یا فیزیوتراپیست انجام میگیرد.
اگر این روشهای درمانی مؤثر واقع نشوند یا در صورت بروز علائم شدیدتر مانند ضعف شدید عضلانی یا اختلال در کنترل ادرار و مدفوع ممکن است جراحی مورد نظر قرار گیرد. انواع جراحیها ممکن است شامل دیسککتومی، لامینکتومی یا فیوژن ستون فقرات باشد.
همیشه مهم است که قبل از شروع هرگونه برنامه درمانی، با یک متخصص ستون فقرات مشورت کنید تا اطمینان حاصل شود که رویکرد انتخاب شده برای وضعیت خاص شما مناسب است.
چه عواملی باعث پارگی دیسک کمر می شود؟
پارگی دیسک کمر، که به عنوان فتق دیسک نیز شناخته میشود، میتواند به دلایل متعددی رخ دهد. عوامل مختلفی که میتوانند منجر به این شرایط شوند، عبارتند از:
1- علل ژنتیکی: علل اصلی بیماری دیسک کمر معمولاً ژنتیک است .یعنی جنس ستون فقرات بیمار خوب نیست. به عبارت دیگر فرد استعداد گرفتن بیماری را دارد و ستون فقرات وی زودتر از موعد دچار فرسودگی میشود.
2- فرسودگی طبیعی: با افزایش سن، دیسکهای ستون فقرات دچار فرسودگی و کاهش انعطافپذیری میشوند. این میتواند به آسیبدیدگی دیسکها و در نتیجه پارگی منجر شود.
3- ضربه یا آسیب: بلند کردن اجسام سنگین خم شدن ناگهانی ، تصادفات رانندگی، سقوطها، ورزشهای سنگین یا هر نوع ضربه شدید به کمر میتواند باعث پارگی دیسک کمر شود.
4- فعالیتهای مکرر: انجام کارهایی که فشار زیادی بر کمر وارد میکنند، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا تکرار حرکات خم و راست شدن، میتواند به دیسکها آسیب برساند.
5- وضعیت بدنی نامناسب: نشستن یا ایستادن در وضعیتهای نامناسب برای مدت زمان طولانی میتواند فشار بیش از حد بر دیسکهای کمر وارد کند.
6- چاقی: اضافه وزن یا چاقی فشار اضافی بر ستون فقرات و دیسکهای بین مهرهای وارد میکند.
7- وراثت: همانطور که در بالا ذکر شد عوامل ژنتیکی نیز میتوانند در ابتلا به پارگی دیسک کمر نقش داشته باشند. اگر افراد دیگری در خانواده شما به این بیماری مبتلا بودهاند، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز دچار آن شوید.
8- سیگارکشیدن: سیگار کشیدن میتواند به دیسکهای ستون فقرات آسیب برساند، زیرا با کاهش جریان خون به دیسکها، فرآیند ترمیم طبیعی بدن را مختل میکند. کشیدن قلیان نیز به اندازه سیگار بلکه بیشتر از سیگار در تشدید بیماری دیسک کمر موثر است.
9- بیماریها: برخی از بیماریها مانند آرتروز میتوانند به آسیبدیدگی دیسکها کمک کنند.
چگونه میتوان از پیدایش بیماری دیسک کمر جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از پارگی دیسک کمر، راهکارهایی مانند حفظ وزن سالم، انجام تمرینات تقویتی و کششی، حفظ وضعیت صحیح بدنی، و اجتناب از کارهایی که فشار زیادی به کمر وارد میکنند، توصیه میشود.
بعد از جراحی دیسک کمر چقدر باید استراحت کرد؟
مدت زمان استراحت پس از جراحی دیسک کمر به چندین عامل بستگی دارد، از جمله نوع جراحی انجام شده، وضعیت سلامت عمومی بیمار، سرعت بهبودی، و شغل یا سطح فعالیت فرد. به طور کلی، این موارد را میتوان در نظر گرفت:
1- دوره استراحت اولیه: معمولاً بیماران پس از جراحی دیسک کمر نیاز به استراحت کوتاهمدت دارند. این ممکن است چند روز تا چند هفته باشد، بسته به شدت عمل جراحی و توصیههای پزشک.
2- بازگشت به فعالیتهای روزانه: فعالیتهای روزانه شامل قدم زدن نشستن می باشد .برخی از بیماران ممکن است بتوانند ظرف چند هفته به فعالیتهای سبک مانند راه رفتن بازگردند. با این حال، بازگشت به فعالیتهای سنگینتر مانند بلند کردن اجسام سنگین یا ورزشهای سنگین ممکن است چندین ماه طول بکشد.
3- فیزیوتراپی: شروع فیزیوتراپی پس از جراحی میتواند بخشی از فرآیند بهبود باشد. این معمولاً چند هفته پس از جراحی شروع میشود و به تقویت عضلات پشت و شکم کمک میکند.
4- بازگشت به کار: بازگشت به کار بسته به نوع شغل و سطح فعالیت مورد نیاز متفاوت است. برای مشاغل دفتری، این ممکن است چند هفته پس از جراحی باشد، در حالی که برای مشاغل فیزیکی سنگینتر، بازگشت ممکن است بیشتر طول بکشد.
5- پیگیریهای پزشکی: مراجعات منظم به پزشک برای پیگیری وضعیت بهبود و بررسی توانایی برای بازگشت به فعالیتهای عادی ضروری است.
مهم است که دستورالعملها و توصیههای پزشک خود را دقیقاً دنبال کنید و در صورت وجود هرگونه نگرانی یا علائم غیرعادی، فوراً به پزشک مراجعه کنید. هر بیمار مسائل خاص خود را دارد و به عبارت دیگر هر بیمار منحصر به فرد است و بنابراین برنامه بهبودی باید به صورت فردی تنظیم شود.
پرسش و پاسخ
در اینجا چندین سوال مرتبط با پارگی دیسک کمر و نقش استراحت در درمان آن آورده شده است:
آیا استراحت مطلق برای درمان پارگی دیسک کمر توصیه میشود؟
بله در ۴۸ ساعت اول استراحت مطلق برای بیمار توصیه میشود استراحت مطلق یعنی اینکه بیمار در تمام ۲۴ ساعت در بستر باشد اما توصیه میشود که برای دستشویی از تخت خارج شود و در غیر این موارد در تخت بماند.
چه مدت استراحت برای بهبودی از پارگی دیسک کمر نیاز است؟
در قدیم که وسایل درمانی محدود بود استراحتهای طولانی مدت توصیه میشد اما امروزه با پیدایش وسایل درمانی مدرن معمولاً استراحت بیش از چند روز توصیه نمیشود که همانطور که گفته شد ۴۸ ساعت اول استراحت مطلق توصیه میشود زیرا استراحتهای طولانی باعث ضعیف شدن عضلات کمر میشود.
آیا فعالیتهای خاصی هستند که باید پس از پارگی دیسک کمر اجتناب کرد؟
قاعدتاً کارهای سنگین ممکن است پارگی دیسک کمر را بیشتر کند بنابراین در صورتی که فرد مجبور به انجام کارهای سنگین است لازم است تعدیلاتی در نحوه انجام کار انجام دهد مثلاً هنگام ورزش کردن یا کار کردن از کمربند استفاده کند یا هنگام بلند کردن اجسام سنگین کمی زانوی خود را خم کند که فشار کمتری به کمر وارد شود.
چگونه میتوان در طول دوره استراحت از شل شدن عضلات جلوگیری کرد؟
امروزه با استراحتهای کوتاه مدت معمولاً خطر شل شدن عضلات وجود ندارد اما در استراحتهای طولانی مدت و یا بستن طولانی کمربند طبی توصیه میشود که بیمار ورزشهای طبی را هم انجام دهد که باعث جلوگیری از شل شدن عضلات کمر شود قاعدتاً شل شدن و لاغر شدن عضلات کمر باعث تشدید درد خواهد شد.
آیا استراحت برای همه مبتلایان به پارگی دیسک کمر مفید است؟
بله استراحت تقریباً در تمام مبتلایان به پارگی دیسک کمر موثر است.
پس از چه مدت استراحت علائم پارگی دیسک کمر بهبود مییابد؟
همانطور که ذکر شد در درمان بیماری دیسک کمر استراحت طولانی مدت توصیه نمیشود. بلکه استراحتهای کوتاه مدت به مدت ۴۸ ساعت توصیه میشود و پس از ۴۸ ساعت در بیمارانی که دچار پارگی دیسک کمر هستند توصیه میشود که در کار خود تعدیل کنند.استراحت اضافه موجب شل شدن عضلات بیمار کمر بیمار میشود. بلافاصله پس از استراحت توصیه میشود که فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی و ورزشهای مخصوص کمردرد انجام شود.
اغلب بیماریهای دیسک کمر ظرف مدت ۶ هفته با درمانهای طبی بهبود پیدا میکنند قاعدتاً اگر پس از این مدت بیماری بهبود پیدا نکند توصیه میشود که بیمار مورد عمل جراحی قرار گیرد .
سخن پایانی
در پایان درمان پارگی دیسک کمر نیازمند پیگیری مستمر و رویکردهای درمانی متناسب با شدت علائم و وضعیت فردی است. استفاده از درمانهای غیرجراحی مانند استراحت، داروها، فیزیوتراپی، و اصلاح سبک زندگی اغلب موثر است، اما در موارد شدیدتر یا مقاوم به درمان، ممکن است جراحی لازم باشد. همیشه برای بهترین نتیجه، مهم است که با پزشک خود در تماس باشید و دستورالعملهای درمانی را به دقت دنبال کنید. سلامتی ستون فقرات برای کیفیت زندگی روزانه بسیار مهم است، بنابراین مراقبت و توجه به آن اهمیت ویژهای دارد.