علائم دیسک کمر معمولاً شامل درد در ناحیه پایین کمر است که میتواند به پاها نیز منتشر شود. این درد ممکن است با ضعف یا بیحسی در پاها همراه باشد و در موارد شدیدتر، عملکرد عادی عضلات را مختل کند. همچنین، برخی افراد دچار احساس سوزش یا گزگز در ناحیه کمر یا پاها میشوند. این علائم اغلب در هنگام نشستن، خم شدن یا بلند کردن اجسام تشدید میشود و میتواند کیفیت زندگی فرد را به طور قابلتوجهی تحت تأثیر قرار دهد.
علائم دیسک کمر بسته به محلی که پاره می شود، می تواند متفاوت باشد.
1-شایع ترین علامت پارگی دیسک کمر درد کمر می باشد. به طوری که طبق تجربه بیش از 30 سال دکتر قاسم اسحاقی در ۶۰ تا ۸۰ درصد افرادی که دچار پارگی دیسک کمر هستند کمر درد دیده می شود.
2- دومین علامت شایع دیسک کمر درد سیاتیک می باشد. یعنی دردی که از کمر به داخل باسن و سپس پشت ران و پشت ساق پا انتشار پیدا میکند.
3- خواب رفتگی و گزگز اندام های تحتانی
معمولا در پارگی دیسک بین مهره ای L4-L5 گزگز و خواب رفتگی در انگشت بزرگ (یا شست) پا و در پارگی دیسک آخر ستون مهره ها یعنی دیسک های بین مهره L5-S1 , خوابرفتگی در انگشت کوچک پا دیده می شود.
4- عدم کنترل ادرار و مدفوع که در حدود یک درصد موارد ممکن است اتفاق بیفتد.
5- ضعف اندامهای تحتانی
به طوری که در دیسک های بین مهره L4-L5 فرد نمی تواند روی پاشنه پا راه برود و گاهی قسمت پایین پا کاملاً از کار می افتد که به آن سندروم پای افتاده یا Drop Foot می گویند. در پارگی دیسک های بین مهره ای L5-S1 فرد نمی تواند روی پنجه پا راه برود .
این مقاله برای کیه؟
- کمردرد دارید و میخواید بفهمید دیسک هست یا نه
- درد از کمر به باسن/پا میزنه و دنبال علتشید
- میخواید بدونید کی MRI لازمه
- دنبال یک مسیر درمانی واقعبینانه و مرحلهای هستید.
علائم دیسک کمر در پاها
علائم دیسک کمر در پاها شامل درد گزگز و خواب رفتگی در اندام های تحتانی است. اندام تحتانی را در زبان فارسی پا می گویند. اما در زبان پزشکی پا یا Foot در واقع قسمتی از اندام تحتانی است که در داخل کفش قرار می گیرد.
درد داخل اندام تحتانی را سیاتیک می گویند زیرا عصب سیاتیک عصب بزرگی است که از داخل لگن خارج شده و مانند طنابی در پشت ران عبور می کند و در پشت زانو به دو شاخه تقسیم می شود و سپس تا پشت ساق پا ادامه مسیر میدهد و کل اندام های تحتانی را عصب دهی می کند.
در دیسک بین مهره ای L2-L3 (دوم و سوم ) که ریشه عصبی سوم کمری L3 را تحت فشار می دهد، درد به جلوی ران تیر می کشد. گاهی بیماران با درد زانو مراجعه میکنند.
دیسک L3-L4 ( دیسک بین مهره سوم و چهارم ) که ریشه عصبی چهارم کمری L4 را تحت فشار قرار می دهد نیز در جلوی ران و زانو انتشار پیدا می کند و فرقش با ریشه عصبی سوم L3 این است که درد به جلوی ساق پا نیز می رود.
دیسک بین مهره ای L4-L5 ( دیسک بین مهره چهارم و پنجم ) ریشه عصبی پنجم کمری یا L5 را تحت فشار قرار میدهد و درد آن به پشت و کنار خارجی ران و سپس پشت ساق پا انتشار پیدا میکند و به انگشت شست پا می زند.
دیسک بین مهره ایL5-S1( دیسک یسن مهره پنجم کمر و لگنی ) که در واقع آخرین دیسک بین مهره ای است .ریشه عصبی اول لگنی یا S1 را تحت فشار قرار میدهد و درد آن مانند ریشه عصبی پنجم کمری L5 به پشت ران وسپس پشت و قسمت خارجی ساق پا انتشار پیدا میکند و به انگشت کوچک پا می زند. البته مسیر درد L5 با S1 متفاوت است درد S1 در پشت ران و ساق پاحرکت میکند . اما درد L5 در قسمت خارجی و پشت ران و ساق پا حرکت میکند..
علائم دیسک کمر در پاها چه زمانی ظاهر می شود؟
پس از ابتلا به بیماری دیسک کمر معمولا مدتی علائم ظاهر نمی شود و علائم اولیه مربوط به بیماری دیسک کمر معمولا به قدری خفیف است که فرد به آن توجهی نمی کند . البته بروز علائم و دردهای ناشی از دیسک کمر به سلامت عمومی و سن بیمار نیز بستگی دارد اما با این تفاسیر زمانی فرد مبتلا به دیسک کمر پیشرفته دچار درد در پاهای خود می شود که عصب های حسی و حرکتی کمر تحت تاثیر دیسک های آسیب دیده قرار بگیردو فشرده شوند . به همین جهت میتوان گفت بروز علائم دیسک کمر بستگی به مراحل و نوع بیماری دیسک دارد. هسته دیسک های بین مهره ای به یکباره بیرون نمیریزد یا از محل اصلی خود جدا نمی شود. بلکه بروز چنین اتفاقی در پنج مرحله اتفاق می افتد.
1-ابتدا پس از وارد شدن ضربه ها و فشارهای مکرر به دیسک ها، دیسک ها با گذشت زمان ضعیف شده و در معرض فرسودگی قرار می گیرند. زمانی که دیسک ها ضعیف و فرسوده شوند، انعطاف پذیری خود را از دست می دهند .
2- در مرحله دوم با کوچکترین ضربه و فشار به دیسک، دیسک دچار برآمدگی و برجستگی می شود که فرد در این مرحله دچار علائم جزئی همچون کمردرد کوتاه مدت می شود.
3-مرحله سوم زمانی رخ می دهد که یک ضربه یا آسیب به دیسک های برآمده وارد شود و دیسک ها دچار ترک خوردگی شوند در این صورت بیمار علاوه بر کمردرد ممکن است مبتلا به سوزش هایی در ناحیه کمر نیز شود. همان طور که می دانید هر دیسک از یک غشای بیرونی که نقش محافظت کننده از لایه درونی و یک هسته دیسک را برعهده دارد، تشکیل شده است. در این حالت دیسک را برجسته کم یا Bulging disc میگویند .
4- در صورتی که دیسک های ترک خورده به موقع درمان نشوند در این صورت با وارد شدن کوچکترین ضربه ای به دیسک، هسته ژله ای دیسک از محل ترک خوردگی برجسته میشود و بر محل نخاع و اعصاب نخاعی فشار وارد می کند. از این رو بیمار علاوه بر کمردرد و سوزش و دچار درد ها و علائمی در پاها می شود. به عبارتی میتوان گفت بروز درد در پاها از جمله علائم دیسک کمر پیشرفته است و نیاز به اقدامات درمانی خاصی دارد. این حالت را دیسک Protruded پروترود میگویند .
5- هسته دیسک کاملا بیرون می زند . این حالت را دیسک اکسترود Extruded می گویند.
علائم دیسک کمر و سیاتیک
از میان پنج دیسک بین مهرههای کمری ، بیشترین آسیب به دیسک های بین مهره چهارم و پنجم L4-L5 و پنجم و لگنی L5-S1 وارد می شود. زیرا طبق گفته دکتر قاسم اسحاقی تقریباً ۷۰ درصد حرکات کمر در دو دیسک آخر بینمهرهای یعنی L4-L5 و L5-S1 اتفاق میافتد. بنابراین دیسک های که نام برده شد بر روی شاخه های عصب سیاتیک یعنی شاخه L5 و S1 فشار وارد میکند و باعث درد تیر کشنده در اندام تحتانی میشوند .حال این درد ممکن است در باسن باشد یا به طرف پایین در پشت ران و پشت ساق پا انتشار پیدا کند.
علائم دیسک کمر خفیف چیست؟
در بیماری دیسک کمر خفیف، نشانهها معمولا ملایم تا متوسطاند و با مراقبتهای ساده رو به بهبود میروند. شایعترین علائم:
1- درد پایین کمر
درد مبهم یا تیرکشنده که با نشستن طولانی، خم شدن به جلو، بلند کردن بار یا چرخش ناگهانی تشدید میشود. گاهی به باسن یا پشت ران هم میزند.
2- سفتی و محدودیت حرکت
احساس گرفتگی و کندی در خم و راست شدن یا چرخش تنه، بهویژه صبحها یا بعد از بیتحرکی طولانی.
3- گزگز یا بیحسی خفیف
مورمور یا خوابرفتگی خفیف در مسیر عصب (باسن، پشت ران، ساق یا کف پا) که معمولا با راه رفتن سبک یا تغییر وضعیت کمتر میشود.
4- ضعف خفیف یا زودخستگی عضلات پا
گاهی احساس ضعف ملایم در برخی حرکات (مثل بالا آوردن انگشت شست پا در درگیری L5 یا ایستادن روی پنجه در درگیری S1). ناتوانی واضح معمولا در موارد خفیف دیده نمیشود.
5- درد حین فعالیتهای روزمره
درد در حین بلند شدن از صندلی، خم شدن برای برداشتن وسایل، سرفه یا عطسه ممکن است لحظهای تشدید شود.
6- اسپاسم عضلانی موضعی
حساسیت لمسی یا گرفتگی عضلات کنار ستون فقرات در ناحیه کمری.
نکته درباره تورم:
تورم واضح و قابل مشاهده در ناحیه کمر از علائم معمول دیسک خفیف نیست. اگر همراه با درد، تورم منتشر، قرمزی یا گرمی مشاهده میشود، باید علل دیگری هم بررسی شود.
علائم دیسک کمر خطرناک
علائم زیر میتواند نشاندهنده علائم دیسک کمر خطرناک باشد و به ارزیابی و مداخله پزشکی فوری نیاز دارد:
- ضعف شدید یا پیشرونده عضلات : احساس ضعف قابل توجه در پاها یا دشواری در ایستادن روی پنجه يا پاشنه، بالا رفتن از پله يا راست شدن از حالت نشسته. اين حالت معمولا به فشار شديد روی ريشههای عصبی اشاره دارد.
- کاهش محسوس حس و بیحسی گسترده : کم شدن واضح حس، مورمور يا کرختی رو به افزايش در پا يا ناحيه نشيمنگاهی. بيحسی ناحيه نشيمنگاهی نشانه هشدار جدی است.
- مشکلات کنترل مثانه و روده: بیاختياری يا ناتوانی در تخليه کامل ادرار، شروع سخت جريان ادرار، يا اختلال در کنترل حرکات روده. اين موارد میتواند به فشار شديد بر ريشههای عصبی دلالت کند.
- تشدید سریع علائم: افزايش ناگهانی و شديد درد کمر و پا، گسترش سريع بيحسی يا تغيير محسوس در قدرت عضلات در مدت کوتاه.
توصيه مهم: در صورت بروز هر يک از موارد بالا، بدون تاخير با پزشک تماس بگيريد يا به اورژانس مراجعه کنيد. پزشک بر اساس علائم شما ارزيابی دقيق انجام میدهد و درباره بهترين مسير درمان راهنمايی خواهد کرد.
علائم دیسک کمر در جوانی
علائم دیسک کمر در جوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد کمر: درد در ناحیه پایین کمر که گاهی به باسن، پشت ران یا ساق پا میزند. این درد میتواند با نشستن طولانی، خم شدن به جلو یا بلند کردن بار تشدید شود و در برخی افراد به مرور مزمن شود.
- درد هنگام فعالیت: افزایش درد در حین خم شدن، بلند شدن از صندلی، حمل اشیای سنگین یا بعضی تمرینهای ورزشی (بهویژه بلند کردن وزنه با تکنیک نادرست).
- سفتی و کندی حرکت: احساس گرفتگی و محدودیت در خم و راست شدن یا چرخش تنه؛ معمولا صبحها یا پس از بیتحرکی طولانی بیشتر احساس میشود.
- ضعف عضلانی خفیف: احساس زودخستگی یا کاهش قدرت در برخی حرکات پا؛ ضعف شدید یا پیشرونده علامت هشدار است و نیاز به ارزیابی فوری دارد.
- تحریک و حساسیت موضعی کمر: احساس درد و حساسیت فشاری در عضلات کنار ستون مهرهها به دلیل التهاب موضعی. تورم واضح و قابل مشاهده علامت معمول دیسک خفیف نیست.
توضیح تکمیلی:
در جوانان، علائم میتواند در پی فعالیت بدنی شدید، تکنیک نادرست در ورزش یا بلند کردن بار، نشستن طولانی (کار با لپتاپ و موبایل)، ضربه مستقیم، و در مواردی بارداری بروز کند. گاهی مورمور یا خوابرفتگی خفیف در مسیر عصب هم دیده میشود.
شایع ترین علائم دیسک کمر چیست ؟
۱- شایع ترین علامت پارگی دیسک کمر, درد کمر می باشد.
۲- دومین علامت شایع آن درد سیاتیک یعنی دردی که از باسن به پشت ران و سپس به پشت ساق پا تیر میکشد . معمولا اول کمردرد به وجود میآید و پس از مدتی درد سیاتیکی به آن اضافه میشود.
۴- در بعضی از افرادی که مبتلا به پارگی دیسک هستند فقط کمر درد دیده میشود .
۵- در بعضی از افراد مبتلا به پارگی دیسک فقط درد در مسیر سیاتیک دیده می شود .این گونه افراد اصلاً کمر درد ندارند . فقط با درد اندام تحتانی یا درد سیاتیکی مراجعه میکنند .
۶- در افرادی که مبتلا به سیاتیک هستند ممکن است درد فقط در یک اندام دیده شود .یعنی فقط درد سیاتیک راست یا چپ داشته باشند و در مواردی نیز درد سیاتیک دو طرفه دیده می شود ، یعنی هر دو اندام تحتانی دچار راست و چپ دچار درد شود.
علائم دیسک کمر شدید چیست؟
دیسک کمر شدید اغلب توسط پارگی زیاد دیسک ایجاد می شود . یعنی افزایش فشار ناگهانی و شدید بر روی ریشههای عصبی ایجاد می شود که این کار به چند دلیل انجام می شود:
۱- به علت حجم بالای قطعه پاره شده است که باعث فشارشدید به ریشه عصبی می شود .
۲- دیسک پاره شده حجم بالایی ندارد ولی فشار داخل دیسک زیاد است بنابراین باعث ایجاد فشار زیادی بر روی ریشه عصبی میشود و همین باعث درد بسیار شدید می شود.
۳- واکنش های التهابی که در اطراف ریشه عصبی به وجود میآید ، در افراد مختلف متفاوت است . هر چه سیستم ایمنی فرد قوی تر باشد ، مقدار بیشتری گلبول سفید و مایع در اطراف ریشه عصبی ریخته می شود و فشار داخل اطراف ریشه عصبی بالاتر می رود و درد کمر و یا درد سیاتیک بیشتری را احساس می کند .
۴- آستانه درد در افراد متفاوت مختلف است. بنابراین معمولاً در مواردی که درد شدید است بیمار قادر به حرکت نیست . اینگونه بیماران را معمولاً با برانکارد به مطب پزشکان اورژانسهای بیمارستانها می آورند. هنگامی که بیمار دراز کشیده است می خواهد از یک پهلو به پهلوی دیگر شود نمیتواند این کار را انجام دهد.
سوالات متداول
- شایعترین علائم دیسک کمر چیست؟شایعترین علائم شامل کمردرد مزمن، درد سیاتیکی (دردی که از باسن به پشت ران و ساق پا میکشد)، گزگز و بیحسی در پاها، ضعف عضلات اندام تحتانی و در موارد شدید، عدم کنترل ادرار یا مدفوع است.
- علائم دیسک کمر در پاها چگونه ظاهر میشود؟درد تیرکشنده، گزگز، خوابرفتگی، احساس سوزش یا سردی در پاها از علائم دیسک کمر هستند که بسته به ناحیه درگیری عصب (مثلاً L4-L5 یا L5-S1) به انگشت شست یا انگشت کوچک پا منتقل میشوند.
- تفاوت علائم دیسک کمر خفیف و شدید چیست؟دیسک خفیف ممکن است فقط با درد خفیف کمر، سفتی عضلات و محدودیت حرکتی همراه باشد، در حالی که دیسک شدید میتواند دردهای حاد، ضعف شدید عضلانی، بیحسی و حتی ناتوانی در راه رفتن یا کنترل مثانه را ایجاد کند.
- علائم خطرناک دیسک کمر کداماند و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟بیحسی شدید، ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع، ضعف ناگهانی عضلات پا و تشدید سریع علائم نشانههای هشداردهندهای هستند که نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارند.
- دیسک کمر در جوانان چه علائمی دارد؟در جوانان علائم شامل درد کمر بعد از فعالیت، ضعف عضلانی، محدودیت حرکتی، درد تیرکشنده در پاها و گاهی بیحسی در اندام تحتانی است. این علائم معمولاً ناشی از فشار یا ضربه مستقیم به کمر هستند.
