علائم دیسک کمر معمولاً شامل درد در ناحیه پایین کمر است که می‌تواند به پاها نیز منتشر شود. این درد ممکن است با ضعف یا بی‌حسی در پاها همراه باشد و در موارد شدیدتر، عملکرد عادی عضلات را مختل کند. همچنین، برخی افراد دچار احساس سوزش یا گزگز در ناحیه کمر یا پاها میشوند. این علائم اغلب در هنگام نشستن، خم شدن یا بلند کردن اجسام تشدید میشود و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد.
علائم دیسک کمر بسته به محلی که پاره می شود، می تواند متفاوت باشد.
1-شایع ترین علامت پارگی دیسک کمر درد کمر می باشد. به طوری که در ۶۰ تا ۸۰ درصد افرادی که دچار پارگی دیسک کمر هستند کمر درد دیده می شود.
2- دومین علامت شایع دیسک کمر درد سیاتیک می باشد. یعنی دردی که از کمر به داخل باسن و سپس پشت ران و پشت ساق پا انتشار پیدا میکند.
۳- خواب رفتگی و گزگز اندام های تحتانی
معمولا در پارگی دیسک بین مهره ای L4-L5 گزگز و خواب رفتگی در انگشت بزرگ (یا شست) پا و در پارگی دیسک آخر ستون مهره ها یعنی دیسک های بین مهره L5-S1 , خواب‌رفتگی در انگشت کوچک پا دیده می شود.
4- عدم کنترل ادرار و مدفوع که در حدود یک درصد موارد ممکن است اتفاق بیفتد.
5- ضعف اندامهای تحتانی
به طوری که در دیسک های بین مهره L4-L5 فرد نمی تواند روی پاشنه پا راه برود و گاهی قسمت پایین پا کاملاً از کار می افتد که به آن سندروم پای افتاده یا Drop Foot می گویند. در پارگی دیسک های بین مهره ای L5-S1 فرد نمی تواند روی پنجه پا راه برود .
علائم دیسک کمر در پاها
علائم دیسک کمر در پاها شامل درد گزگز و خواب رفتگی در اندام های تحتانی است. اندام تحتانی را در زبان فارسی پا می گویند. اما در زبان پزشکی پا یا Foot در واقع قسمتی از اندام تحتانی است که در داخل کفش قرار می گیرد.
درد داخل اندام تحتانی را سیاتیک می گویند زیرا عصب سیاتیک عصب بزرگی است که از داخل لگن خارج شده و مانند طنابی در پشت ران عبور می کند و در پشت زانو به دو شاخه تقسیم می شود و سپس تا پشت ساق پا ادامه مسیر میدهد و کل اندام های تحتانی را عصب دهی می کند.
در دیسک بین مهره ای L2-L3 (دوم و سوم ) که ریشه عصبی سوم کمری L3 را تحت فشار می دهد، درد به جلوی ران تیر می کشد. گاهی بیماران با درد زانو مراجعه می‌کنند.
دیسک L3-L4 ( دیسک بین مهره سوم و چهارم ) که ریشه عصبی چهارم کمری L4 را تحت فشار قرار می دهد نیز در جلوی ران و زانو انتشار پیدا می کند و فرقش با ریشه عصبی سوم L3 این است که درد به جلوی ساق پا نیز می رود.
دیسک بین مهره ای L4-L5 ( دیسک بین مهره چهارم و پنجم ) ریشه عصبی پنجم کمری یا L5 را تحت فشار قرار میدهد و درد آن به پشت و کنار خارجی ران و سپس پشت ساق پا انتشار پیدا میکند و به انگشت شست پا می زند.
دیسک بین مهره ایL5-S1( دیسک یسن مهره پنجم کمر و لگنی ) که در واقع آخرین دیسک بین مهره ای است .ریشه عصبی اول لگنی یا S1 را تحت فشار قرار میدهد و درد آن مانند ریشه عصبی پنجم کمری L5 به پشت ران وسپس پشت و قسمت خارجی ساق پا انتشار پیدا میکند و به انگشت کوچک پا می زند. البته مسیر درد L5 با S1 متفاوت است درد S1 در پشت ران و ساق پاحرکت میکند . اما درد L5 در قسمت خارجی و پشت ران و ساق پا حرکت میکند..
علائم دیسک کمر در پاها چه زمانی ظاهر می شود؟
پس از ابتلا به دیسک کمر به بیماری معمولا مدتی علائم ظاهر نمی شود و علائم اولیه مربوط به بیماری دیسک کمر معمولا به قدری خفیف است که فرد به آن توجهی نمی کند . البته بروز علائم و دردهای ناشی از دیسک کمر به سلامت عمومی و سن بیمار نیز بستگی دارد اما با این تفاسیر زمانی فرد مبتلا به دیسک کمر دچار درد در پاهای خود می شود که عصب های حسی و حرکتی کمر تحت تاثیر دیسک های آسیب دیده قرار بگیردو فشرده شوند . به همین جهت میتوان گفت بروز علائم دیسک کمر بستگی به مراحل و نوع بیماری دیسک دارد. هسته دیسک های بین مهره ای به یکباره بیرون نمیریزد یا از محل اصلی خود جدا نمی شود. بلکه بروز چنین اتفاقی در پنج مرحله اتفاق می افتد.
1-ابتدا پس از وارد شدن ضربه ها و فشارهای مکرر به دیسک ها، دیسک ها با گذشت زمان ضعیف شده و در معرض فرسودگی قرار می گیرند. زمانی که دیسک ها ضعیف و فرسوده شوند، انعطاف پذیری خود را از دست می دهند .
2- در مرحله دوم با کوچکترین ضربه و فشار به دیسک، دیسک دچار برآمدگی و برجستگی می شود که فرد در این مرحله دچار علائم جزئی همچون کمردرد کوتاه مدت می شود.
3-مرحله سوم زمانی رخ می دهد که یک ضربه یا آسیب به دیسک های برآمده وارد شود و دیسک ها دچار ترک خوردگی شوند در این صورت بیمار علاوه بر کمردرد ممکن است مبتلا به سوزش هایی در ناحیه کمر نیز شود. همان طور که می دانید هر دیسک از یک غشای بیرونی که نقش محافظت کننده از لایه درونی و یک هسته دیسک را برعهده دارد، تشکیل شده است. در این حالت دیسک را برجسته کم یا Bulging disc میگویند .
4- در صورتی که دیسک های ترک خورده به موقع درمان نشوند در این صورت با وارد شدن کوچکترین ضربه ای به دیسک، هسته ژله ای دیسک از محل ترک خوردگی برجسته میشود و بر محل نخاع و اعصاب نخاعی فشار وارد می کند. از این رو بیمار علاوه بر کمردرد و سوزش و دچار درد ها و علائمی در پاها می شود. به عبارتی میتوان گفت بروز درد در پاها از جمله علائم دیسک کمر پیشرفته است و نیاز به اقدامات درمانی خاصی دارد. این حالت را دیسک Protruded پروترود میگویند .
5- هسته دیسک کاملا بیرون می زند . این حالت را دیسک اکسترود Extruded می گویند.
علائم دیسک کمر و سیاتیک
از میان پنج دیسک بین مهره‌های کمری ، بیشترین آسیب به دیسک های بین مهره چهارم و پنجم L4-L5 و پنجم و لگنی L5-S1 وارد می شود. زیرا تقریباً ۷۰ درصد حرکات کمر در دو دیسک آخر بین‌مهره‌ای یعنی L4-L5 و L5-S1 اتفاق می‌افتد. بنابراین دیسک های که نام برده شد بر روی شاخه های عصب سیاتیک یعنی شاخه L5 و S1 فشار وارد میکند و باعث درد تیر کشنده در اندام تحتانی میشوند .حال این درد ممکن است در باسن باشد یا به طرف پایین در پشت ران و پشت ساق پا انتشار پیدا کند.
علائم دیسک کمر خفیف چیست؟
علائم دیسک کمر خفیف ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درد کمر: شایع‌ترین علامت دیسک کمر خفیف، درد در منطقه پایین کمر است. این درد ممکن است محدود به ناحیه کمر باشد یا به سمت پهلوها و پاها ادامه پیدا کند. در بعضی موارد، درد می‌تواند تشدید شود و به شکل درد حاد در ناحیه کمر و پاها (عبور عصب) تجربه شود.
احساس تورم و تورم در ناحیه کمر: این ممکن است به دنبال التهاب در منطقه دیسکی باشد و ممکن است باعث فشار بر عصب‌ها شود.
احساس ضعف عضلانی: در صورتی که دیسک ، فشاری بر عصب‌ها داشته باشد، می‌تواند به ضعف عضلات پاها، پهلوها یا عضلات کمر منجر شود.
احساس کندی و سختی در حرکت: دیسک کمرخفیف ممکن است باعث محدود شدن حرکت در ناحیه کمر و ایجاد احساس کندی و سختی در حرکت شود.
درد در زمان انجام فعالیت‌های روزمره: ممکن است درد در ناحیه کمر در زمان انجام فعالیت‌های روزمره مانند خم شدن، بلند شدن از صندلی یا حمل اشیاء سنگین بیشتر شود.
مهم است بدانید که این توصیفات برای یک مورد خفیف از دیسک کمر معمولی است و نباید به عنوان تشخیص نهایی در نظر گرفته شوند. در صورتی که شما علائم مشابه را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا اوضاع خود را ارزیابی کند و دقیق‌ترین تشخیص و درمان را برای شما تعیین کند.
علائم دیسک کمر خطرناک
علائم دیسک کمر خطرناک ممکن است نشان دهنده وضعیت جدی تری باشند و نیاز به مراقبت و مداخله پزشکی فوری داشته باشند. برخی از علائم خطرناک دیسک کمر عبارتند از:
- ضعف شدید عضلات: اگر احساس ضعف شدید در عضلات پاها، پهلوها یا عضلات کمر داشته باشید، این ممکن است نشان دهنده فشار شدید بر عصب‌ها و تهاجم بیشتر دیسک باشد.
- کاهش شدید حس و حساسیت: در صورتی که حس و حساسیت شما به طور قابل توجهی کاهش یابد و شما احساس خنثی شدن، زندگی شدید یا احساس بی‌حسیتی در ناحیه کمر و پاها داشته باشید، باید به طور فوری پزشک خود را مطلع کنید.
- مشکلات کنترل مثانه و روده: اگر دچار مشکلات کنترل کردن مثانه و روده شوید، مانند ناتوانی در کنترل تحرک روده‌ها یا سرعت جریان ادرار، این ممکن است نشان دهنده فشار شدید بر عصب‌ها در ناحیه کمر باشد.
- سریعتر شدن علائم: اگر علائم شما به طور سریع تشدید میشوند، مانند درد حاد و شدید در ناحیه کمر و پاها، تغییر در کنترل عضلات، وجود احساس بی‌حسیتی و خنثی شدگی، باید بلافاصله به پزشک خود مراجعه کنید.
در هر صورت، اگر شما هرگونه علامت یا علایم نگران‌کننده را تجربه می‌کنید، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. او می‌تواند بر اساس نشانه‌ها، ارزیابی تشخیصی دقیق‌تری انجام دهد و به شما راهنمایی در مورد مداخله و درمان صحیح بدهد.
علائم دیسک کمر در جوانی
علائم دیسک کمر در جوانان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد کمر: درد در منطقه پایین کمر یا در ناحیه کمر و پهلوها. این درد ممکن است به سمت پاها تمتد کند و معمولاً تشدید شده و مزاج شده باشد.
- درد در زمان فعالیت: درد معمولاً در زمان انجام فعالیت‌هایی مانند خم شدن، بلند شدن از صندلی، حمل و نقل اشیاء سنگین و یا ورزش ایجاد میشود.
- سختی و کندی در حرکت: احساس محدودیت و سختی در حرکت ناحیه کمر و عدم انعطاف‌پذیری ممکن است به دنبال تهاجم دیسک باشد.
- ضعف عضلات: در برخی موارد، دیسک کمر می‌تواند باعث ضعف عضلات پاها، پهلوها و عضلات کمر شود.
- احساس تورم و تحریک در ناحیه کمر: در صورتی که دیسک فشاری بر عصب‌ها داشته باشد، ممکن است باعث تحریک و التهاب در ناحیه کمر شود.
مهم است بدانید که علائم دیسک کمر در جوانان ممکن است به دلیل فعالیت بدنی شدید، ضربه یا آسیب مستقیم به ناحیه کمر و یا عوامل دیگری مانند بارداری رخ دهند. در صورتی که شما علائم مشابه را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا بررسی دقیق‌تری انجام داده و درمان مناسب را توصیه کند.
درد دیسک کمر به کجا می زند؟
دیسک کمر اصطلاحی است که برای آسیب دیدن و تخریب دیسک های بین مهره ای ستون فقرات بکار میرود. این اصطلاح به خودی خود بیماری تلقی نمی شود. در صورتی که فرد به بیماری دیسک کمر مبتلا شده باشد ، هسته دیسک ها از محل اصلی خود خارج شده و برروی اعصاب کنترل کننده پاها فشار می آورند. یکی از مهم ترین اختلالاتی که پس از بیماری دیسک کمر، فرد به آن دچار می شود درد شدید در پاهاست، اغلب افراد مبتلا به فتق دیسک از بروز چنین عارضه ای شکایت می کنند. بروز درد در پاها خود با نشانه هایی از قبیل احساس سوزش وخارش در پاها، احساس سردی و گرمی در پاها، احساس گرفتگی عضلات در پاها، بی حسی و ضعف شدید در پاها همراه است. همان طور که فبلا اشاره شد ، فرد مبتلا به دیسک کمر، ابتدا دردهایی را در ناحیه کمر خود احساس می کند. علائم بیماری دیسک کمر تنها کمر درد نیست . در صورت درگیر شدن عصب ها درد می تواند به ناحیه باسن، ران پا و حتی پشت زانو انتشار بیابد. هر چقدر فشار بیشتری به ریشه عصبی وارد شود ، این درد عمیق تر شده و ممکن است از زانو رد شود و به پشت پاشنه و انگشتان پا برسد. تمام این علائمی که اشاره شد وقتی تحریک عصب های کمر بیشتر شود ممکن است با نشانه هایی از قبیل بی حسی، گزگز و کرختی همراه باشد. این علائم زمانی به شدیدترین حالت خود می رسد که فرد شروع به راه رفتن بکند و یا در مدت طولانی در حالت ایستاده قرار بگیرد. در این صورت بیمار خشکی، سردی یا داغی شدیدی در ناحیه پاها احساس می کند . گاهی دیسک کمر موجب خالی شدن زانوها و از دست دادن تعادل بیمار می شود.
شایع ترین علائم دیسک کمر چیست ؟
۱- شایع ترین علامت پارگی دیسک کمر, درد کمر می باشد.
۲- دومین علامت شایع آن درد سیاتیک یعنی دردی که از باسن به پشت ران و سپس به پشت ساق پا تیر میکشد . معمولا اول کمردرد به وجود می‌آید و پس از مدتی درد سیاتیکی به آن اضافه میشود.
۴- در بعضی از افرادی که مبتلا به پارگی دیسک هستند فقط کمر درد دیده میشود .
۵- در بعضی از افراد مبتلا به پارگی دیسک فقط درد در مسیر سیاتیک دیده می شود .این گونه افراد اصلاً کمر درد ندارند . فقط با درد اندام تحتانی یا درد سیاتیکی مراجعه می‌کنند .
۶- در افرادی که مبتلا به سیاتیک هستند ممکن است درد فقط در یک اندام دیده شود .یعنی فقط درد سیاتیک راست یا چپ داشته باشند و در مواردی نیز درد سیاتیک دو طرفه دیده می شود ، یعنی هر دو اندام تحتانی دچار راست و چپ دچار درد شود.
درمان دیسک کمر چیست ؟
مهمترین علائم دیسک کمر درد کمر یا درد در اندام تحتانی می باشد. برای درمان درد راه های مختلفی وجود دارد که عبارتند از:
۱- بی حرکت کردن ستون مهره ها برای جلوگیری از درد.
همان طور که می دانیم درد ناشی از پارگی دیسک درد مکانیکی است یعنی دردیست که با حرکت و یا با افزایش فشار داخل دیسک تشدید می شود. این گونه دردها معمولا با دراز کشیدن بهتر می شوند. بنابراین هر وقت که بیمار می‌خواهد بنشیند، راه برود و یا بایستد درد او تشدید پیدا می کند. جالب است که دیسک های مختلف معمولاً در وضعیت های متفاوتی درد ایجاد می کنند معمولاً در دیسک های بین مهره چهارم و پنجم L4-L5 درد بیمار با نشستن بیشتر است در حالی که در پارگی دیسک بین مهره پنجم و لگنی L5-S1 درد بیمار با ایستادن تشدید پیدا میکند. طبیعی است که اولین راه درمان درد بی حرکت کردن ستون مهره هاست که این کار می تواند با بستن یک کمربند انجام شود.
۲- استفاده از داروهای ضد التهاب مانند دیکلوفناک، بروفن ، ملوکسیکام و ناپروکسن و سلکسیب.
۳- استفاده از داروهایی که انتقال درد را در مغز انسان کند می کند مانند گاباپنتین و پرگابالین.
۴ - استفاده از داروهایی که باعث شل شدن عضلات می شود مانند باکلوفن و یا متوکاربامول
۵- روش هایی مانند گرم کردن یا سرد کردن ستون مهره ها و یا ماساژ که توسط فیزیوتراپیست ها انجام می شود.
علائم دیسک کمر شدید چیست؟
دیسک کمر شدید اغلب توسط پارگی زیاد دیسک ایجاد می شود . یعنی افزایش فشار ناگهانی و شدید بر روی ریشه‌های عصبی ایجاد می شود که این کار به چند دلیل انجام می شود:
۱- به علت حجم بالای قطعه پاره شده است که باعث فشارشدید به ریشه عصبی می شود .
۲- دیسک پاره شده حجم بالایی ندارد ولی فشار داخل دیسک زیاد است بنابراین باعث ایجاد فشار زیادی بر روی ریشه عصبی میشود و همین باعث درد بسیار شدید می شود.
۳- واکنش های التهابی که در اطراف ریشه عصبی به وجود می‌آید ، در افراد مختلف متفاوت است . هر چه سیستم ایمنی فرد قوی تر باشد ، مقدار بیشتری گلبول سفید و مایع در اطراف ریشه عصبی ریخته می شود و فشار داخل اطراف ریشه عصبی بالاتر می رود و درد کمر و یا درد سیاتیک بیشتری را احساس می کند .
۴- آستانه درد در افراد متفاوت مختلف است. بنابراین معمولاً در مواردی که درد شدید است بیمار قادر به حرکت نیست . اینگونه بیماران را معمولاً با برانکارد به مطب پزشکان اورژانس‌های بیمارستان‌ها می آورند. هنگامی که بیمار دراز کشیده است می خواهد از یک پهلو به پهلوی دیگر شود نمی‌تواند این کار را انجام دهد.
درمان دیسک کمر شدید چیست؟
در مواردی که درد بیمار بسیار شدید است ، معمولاً داروهای ضد التهاب یا مسکن خوراکی اثر نمی کنند. در اینگونه بیماران لازم است که از داروهای مسکن و ضد التهاب قوی تری استفاده بشود، که معمولاً از ترکیبات کورتون استفاده میشود . مانند متیل پردنیزولون و یا دگزامتازون و در موارد شدید بیمار مجبور است در بخش‌های اورژانس بستری و از داروهای مسکن بسیار قوی مخدر ، مانند مورفین یاپتدین برای درمان درد استفاده کنند. در بعضی از این افراد از مخدر های خوراکی می توان استفاده کرد مانند اکسی کدون متادون ، استامینوفن کدئین.
روش های درمان دیسک کمر شدید
درمان دیسک کمر شدید ممکن است به شکل‌های مختلفی انجام شود و بستگی به شدت علائم، میزان تخریب دیسک و وضعیت عمومی بیمار دارد. در زیر چند روش درمانی برای دیسک کمر شدید ذکر شده است:
- مراقبت غیرجراحی: در مواردی که علائم دیسک کمر شدید نیستند، مراقبت غیرجراحی از جمله استراحت فیزیکی، استفاده از پشتی‌ها و کمربندهای حمایتی، برنامه تمرینات تقویتی عضلات کمر و فیزیوتراپی می‌تواند مفید باشد.
- آنتی‌التهاب‌ها و داروهای تسکین درد: استفاده از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن) و داروهای تسکین درد (مانند آسپرین، ترامادول) می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- فیزیوتراپی: جلسات فیزیوتراپی شامل تمرینات تقویتی، کشش عضلانی، ماساژ، الکتروتراپی و تکنیک‌های درمانی مانند لیزر و موج کوتاه ممکن است در کاهش علائم و بهبود وضعیت کمک کند.
- تزریقات آمینه‌ها و استروئیدها: در برخی موارد، تزریقات آمینه‌ها (مانند استروئیدها) به ناحیه کمر ممکن است در کاهش التهاب و درد کمک کنند.
- جراحی: در موارد شدید و مزاج نشده دیسک کمر، جراحی ممکن است لازم باشد. جراحی دیسک کمر معمولاً شامل استئوپلاستی (تثبیت فضای دیسکی)، لامینکتومی (برداشتن بخشی از استخوان پشتی کمر) یا دیسکتومی (برداشتن قسمتی از دیسک) میشود.
مهم است که هرگاه با علائم دیسک کمر شدید مواجه شوید، بهتر است به پزشک متخصص اعصاب و جراحی استفاده کنید تا تشخیص و درمان مناسب را برای شما تعیین کند. او می‌تواند بر اساس شرایط شما، گزینه‌های درمانی مناسب را توصیه کند.
